فرزند پروری؛ مهارتی که مقدم بر فرزند آوری باید بدانید

 
شاید تابه‌حال عبارت «فرزند پروری» را شنیده باشید و یا به طور مختصر درباره آن بدانید. یکی از مهم‌ترین مهارت‌ها و توانایی‌هایی که زوجین پیش از اقدام به فرزند آوری باید به آن توجه کنند، مسئله فرزند پروری است.
اگر به طور دقیق نگاهی به اطراف خودتان بیندازید، تعداد زیادی از والدین را می‌بینید که برای معرفی شدن به عنوان یک والد خوب، تمام تلاششان را می‌کنند. اما نکته مهم دراین‌باره این است که فرزند پروری مفاهیمی بیش از تامین مالی کودک، رسیدگی به خوراک و پوشاک و نیازهای مادی او را در برمی‌گیرد.
در این مطلب از وبلاگ افق سلامت، قصد داریم شما را با مفهوم فرزند پروری و ضرورت یادگیری آن آشنا کنیم. اگر به تربیت فرزند و رشد اجتماعی او اهمیت می‌دهید و می‌خواهید به عنوان والد، بهترین شکل از والد بودن خود را به کار بگیرید، در ادامه این مطلب همراه ما باشید.

فرزند پروری چیست؟

افراد مختلف، تعریف‌های متفاوتی از فرزند پروری دارند که گاهی بدون هیچ پشتوانه علمی و درستی آن را بیان می‌کنند. 
به طور کلی می‌توان گفت که فرزند پروری مجموعه روش‌هایی را در برمی‌گیرد که والدین برای رشد و پرورش کودک خود، آن را به کار می‌برند. قطعا می‌دانید که سبک‌ها و روش‌های گوناگون فرزند پروری می‌تواند بخش مهمی از سلامت روان افراد را شکل دهد. بنابراین جمع متفاوتی از آدم‌ها را می‌بینیم که با خصوصیات رفتاری، اجتماعی و سبک تفکر متفاوت در زندگی عمل می‌کنند. والدین با به‌کارگیری روش‌های متفاوت، در ارضای نیازها، یادگیری، رفتار و عملکرد، طرز تفکر، مواجهه اجتماعی، ارتباطات و به طور کلی تربیت فرزند نقش دارند.
بر این اساس می‌توان گفت که آموختن مهارت‌های رشد و پرورش کودک، از جمله مهارت‌های پایه‌ای و زیربنای مهمی برای فرزند آوری است.

تاریخچه فرزند پروری

بسیاری از افراد درباره پیشینه و تاریخچه فرزند پروری اطلاعات چندانی ندارند و اگر از آن‌ها درباره این مسئله سوال کنید، به پاسخ روشنی نمی‌رسید. اما باید در نظر داشته باشید که روش‌های تربیت فرزند و الگوهای فرزند پروری در طول تاریخ به طور مکرر تغییر کرده‌اند. 
می‌توان گفت که در سه دهه ابتدایی قرن حاضر، روش ‌های فرزند پروری بیشتر در سبک‌های خشک و خشن خلاصه می‌شد. دورانی که به والدین توصیه می‌شد از ابراز محبت یا در آغوش گرفتن فرزندانشان پرهیز کنند تا آن‌ها به شخصیت‌ها لوس و وابسته‌ تبدیل نشوند.
در این دوران در واقع کودکان شکلی مینیاتوری از بزرگسالان بودن و تفاوت چندانی میان آن‌ها و افراد بالغ وجود نداشت!
در دهه 1940 شیوه های فرزند پروری دچار تغییر و تحول شدند و دیگر خبری از روش‌های خشک نبود! در واقع فرزند پروری پس از دهه 40 تحت تاثیر روانکاوی قرار گرفت و اهمیت امنیت عاطفی کودک و زیان‌های ناشی از تربیت خشک و سختگیرانه مطرح شد.
به طور کلی می‌توان گفت که فرزند پروری و شیوه‌های تربیتی، از سال‌ها پیش در میان جوامع مطرح شدند و تا به امروز، تغییر و تحولات زیادی را از سر گذرانده‌اند.

چرا توجه به فرزند پروری اهمیت دارد؟

خانواده اولین نهادی است که افراد در آن متولد می‌شوند، رشد می‌یابند و مراحل زندگی خود را طی می‌کنند. اساس یک جامعه سالم را خانواده‌های سالم و فرزندان آن‌ها تشکیل می‌دهند.
از آنجایی که تربیت والدین به طور مستقیم در پرورش کودک و بروز ویژگی‌های شخصیتی او نقش دارد، فرزند پروری و یادگیری صحیح تربیت کودک اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.
باید در نظر بگیرید که فرزند پروری مهارتی است که باید آن را پیش از فرزند آوری بیاموزید تا روابط والد و کودکی خود را به درستی شکل دهید. اگر تربیت و پرورش فرزند به شکل ناقصی اتفاق بیفتد و یا تحت تاثیر سبک‌های غلط اجرا شود، افراد در سنین بزرگسالی با مشکلات حاد رفتاری، عاطفی و ... مواجه می‌شوند.
بنابراین فرزند پروی و یادگیری الگوهای صحیح آن، در تربیت فرزندان سالم اهمیت ویژه‌ای دارد. 

سبک‌های فرزند پروری

همانطور که اشاره کردیم، برای تربیت فرزند سبک و روش‌های گوناگونی وجود دارد و هر یک از آن‌ها روی یکی از جنبه‌های رشد و تربیت تمرکز دارند و راهکارهای گوناگونی را در این رابطه ارائه می‌دهند. به طور کلی چهار سبک برای فرزند پروری وجود دارد که در ادامه آن‌ها را برای شما شرح می‌دهیم: 

سبک مستبدانه

اولین شیوه برای فرزند پروری سبک مستبدانه است. این سبک بر کنترل زیاد و محبت کم تاکید دارد و والدینی که این شیوه تربیتی را برای فرزندان خود به کار می‌گیرند، اهمیت ویژه‌ای برای نظم قائل‌اند.
والدین مستبد احساسات و هیجانات کودک را نادیده می‌گیرند و میزان صمیمت عاطفی آن‌ها با کودک بسیار ناچیز است. در این روش پدر و مادر تاکید دارند که فرزندان باید قوانین و مقررات را بی‌چون‌وچرا بپذیرند و به همه دستورات و اوامر عمل کنند. بنابراین باید گفت والدینی که سبک مستبدانه را برای تربیت فرزند خود انتخاب می‌کنند، چندان اهل گفت‌وگوی منطقی نیستند و شیوه تربیتی آن‌ها بر پایه اطاعت کردن بنا شده است. کودکانی که در این سبک فرزند پروری رشد می‌کنند، اغلب به افراد مطیعی تبدیل می‌شوند که منتظرند دیگران به آن‌ها امر و نهی کنند و یا مسیرشان را به آن‌ها نشان دهند.
در بسیاری از موارد، فرزندانی که در این سبک رشد یافته‌اند، از حل مسائل مهم زندگی خود ناتوان هستند و اغلب به پرخاشگری و بدخلقی روی می‌آورند. آن‌ها همیشه احساس می‌کنند که نظراتشان هیچ ارزشی ندارد و به طور کلی از جایگاه ویژه‌ای برای آن‌ها وجود ندارد. آن‌ها ممکن است به دلیل ترس از تنبیه و سرزنش از سوی والدین به دروغگویی یا پنهان‌کاری روی بیاورند این ویژگی را تا پایان عمر به همراه داشته باشند.
اگر قرار باشد ویژگی‌های تربیتی سبک مستبدانه را در چند مورد خلاصه ‌کنیم، می‌توان آن را در موارد زیر جای داد:
_ مراقبت و حمایت اندک
_ انتظارات زیاد و انعطاف‌پذیری کم
_ به کار گرفتن تنبیه و سرزنش
_ رابطه یک‌سویه (اغلب از مادر به کودک)
_ عدم توضیح دلیل برای موارد گوناگون

سبک سهلگیرانه

سبک سهلگیرانه از دیگر شیوه‌های تربیت فرزند است که می‌توان آن را میان بسیاری از والدین دید. والدین سهل و آسان‌گیر، کودک را برای انجام هر کاری آزاد می‌گذارند و برخلاف والدین سختگیر، قوانین و مقررات خاصی ندارند و یا قوانین آن‌ها بسیار محدود و اندک است.
در این شیوه تربیتی، رابطه والد و فرزندی شبیه به یک دوست است. در واقع والدین مانند یک دوست با فرزندان خود حرف می‌زنند و به مشکلات آن‌ها گوش می‌کنند،  اما نکته مهم این است که راه‌حلی را برای رفع مشکلات فرزندان خود ارائه نمی‌دهند!
این والدین در برخورد با فرزندانشان بسیار بخشنده هستند و عموما به سادگی اشتباه‌ آن‌ها را نادیده می‌گیرند. اما نکته مهم در این باره این است که والدین این سبک، به دلیل دلسوزی زیاد، پیامدهای رفتاری فرزندانشان را چندان جدی نمی‌گیرند و با کمترین اصرار و خواهش فرزندان، امتیازهای سلب شده از آن‌ها را به سرعت به آن‌ها باز می‌گردانند. 
عزت نفس پایین ویژگی مهم فرزندان پرورش‌یافته در این سبک تربیتی است. کودکانی که والدین سهلگیر دارند، بیش از دیگران در کنترل هیجانات و بازداری رفتاری خود مشکل دارند و در آینده برای انجام فعالیت‌های مهم‌تر دچار مشکلات جدی می‌شوند.
ویژگی‌های مهم الگوی فرزند پروری سهلگیر، در موارد زیر جای می‌گیرد:
_ انتظارات بسیار پایین از فرزند
_ روابط گرم میان والد و فرزند
_ عدم وجود قوانین سخت یا وجود قوانین بسیار محدود 
_ عدم وجود هدایت از سمت والدین و تصمیم‌گیری صرف توسط فرزند

سبک طردکننده

والدینی که سبک طردکننده را برای تربیت فرزند انتخاب می‌کنند، از آن دسته والدینی هستند که توجه بسیار کمی به فرزند خود دارند و در بیان خودمانی‌تر، معتقدند بچه‌ها خودشان بزرگ می‌شوند!
در این شیوه فرزند پروری فرزندان نه‌تنها از سوی والدین هدایت نمی‌شوند، بلکه توجه بسیار کمی را هم دریافت می‌کنند. این غفلت نسبت به فرزند، در بسیاری از موارد ممکن است به صورت ناخواسته و به دنبال وجود یک مشکل رخ دهد. برای مثال والدی که به بیماری افسردگی مبتلاست و یا تحت تاثیر مصرف مواد مخدر قرار دارد به شکل ناخودآگاه به غفلت از فرزندان و نادیده گرفتن آن‌ها روی می‌آورند.
همچنین در مواردی که مشکلات حاد مالی، از دست دادن شغل، بیماری و ... رخ می‌دهد و این مسائل منجر به ایجاد سبک تربیت طردکننده می‌شود.
والدینی که این شیوه را پیش می‌گیرند، آگاهی اندکی درباره رشد و پرورش کودک دارند و قادر به رسیدگی نسبت به نیازهای عاطفی و جسمی کودک نیستند.
این روش تربیتی، بیش از دیگر روش‌ها آسیب‌زننده است و فرد را با مشکلات جدی روبه‌رو می‌کند. کودکان پرورش یافته در این سبک تربیتی، اغلب اعتماد به نفس اندکی دارند و در برخورد با اجتماع نمی‌توانند با قاطعیت رفتار کنند و یا تصمیم بگیرند.
آن‌ها اغلب به افسرده‌خویی، دوری از دیگران و عدم برقراری ارتباط با افراد دیگر دچار می‌شوند و برای جلوگیری از طرد شدن دوباره، به رابطه جدیدی ورود نمی‌کنند. احساس کم ارزش بودن نیز از دیگر پیامدهای روش تربیتی طردکننده است که در این افراد به مقدار زیادی دیده می‌شود. 
از مهم‌ترین ویژگی‌های شیوه فرزند پروری طردکننده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
_ عدم وجود روش تربیتی مشخص
_ عدم حمایت و تامین عاطفی و جسمی
_ مراقبت اندک از سوی والدین
_ انتظارات اندک از فرزندان

سبک مقتدرانه

والدینی که سبک مقتدرانه را به عنوان یک روش برای فرزند پروری انتخاب می‌کنند، تلاش بسیار زیادی را برای ایجاد یک رابطه مثبت، سالم و صمیمی با فرزندان خود به کار می‌گیرند.
آن‌ها در کنار اهمیت دادن به عواطف و احساسات کودک، قوانین مشخصی را هم وضع کرده و پیامد عدم رعایت قوانین را اجرا می‌کنند. در تربیت سبک مقتدرانه، ارزش و اهمیت زیادی برای احساسات و عواطف کودک در نظر گرفته شده و در کنار آن بر نقش تربیتی و تاثیرگذاری والدین هم تاکید می‌شود.
این والدین دلایل وضع قوانین خود را به طور روشن بیان می‌کنند و در کنار آن از روش‌های تربیتی مثبت، مانند پاداش دادن یا تشویق بهره می‌گیرند.
در سبک مقتدرانه اهمیت زیادی به سلامت روان و روش صحیح رشد فرزندان داده می‌شود. بنابراین افرادی که در این سبک تربیتی پرورش می‌یابند، در آینده به افراد مسئولیت‌پذیر و مستقلی تبدیل می‌شوند به در بیان نظرات و احساسات خود آزادند. 
فرزندان پرورش‌یافته در این سبک به سمت موفقیت و پیشرفت تمایل بیشتری دارند و در تصمیم‌ها به شکل موفق‌تری عمل می‌کنند.
ویژگی‌های خاص الگوی فرزند پروری مقتدرانه را می‌توان در موارد زیر جای داد:
_ وجود قوانین روشن و مشخص
_ حمایت عاطفی و روحی والدین از فرزندان
_ ارتباط موثر و صمیمی میان والد و کودک
_ وجود انتظارات و حمایت بالا

نکاتی برای موفقیت در فرزند پروری

فرزند پروری به عنوان یک مهارت معرفی می‌شود که با یادگیری صحیح آن می‌توانید در تربیت فرزندان خود به شکل موفقی عمل کنید. برای آنکه این مرحله از والدگری را با موفقیت طی کنید، بهتر است نکات زیر را در نظر بگیرید:
_ از صحبت کردن با فرزندان خود نترسید و سعی کنید در تمام مراحل همراه آن‌ها باشید. گفت‌وگو می‌تواند در بسیاری از موارد به شکل موثری کیفیت روابط را بالا ببرد.
_ اقتدار والد بودن را به ترس از تنبیه و اطاعت تبدیل نکنید.
_ شنونده خوبی برای فرزندان خود باشید.
_ در وضع و اجرای قوانین خود مصمم باشید و دلایل آن را برای فرزندان خود توضیح دهید.
_ پیامدهای عدم اجرای قوانین را به طور جدی اجرا کنید. چراکه عدم اجرای قوانین از سوی شما باعث می‌شود که فرزندتان چندان روی حرف‌های شما حساب نکند.
_ از فرزندان خود، به‌ویژه کودکان نظر بخواهید و آن‌ها را در بحث شرکت دهید.
باید در نظر بگیرید که نقش شما به عنوان والد، بسیار بیشتر و پررنگ‌تر از دیگر عوامل تربیتی است.
مشاوره فرزند پروی را چگونه دریافت کنیم؟
برای آنکه بهترین مشاوره را در زمینه فرزند پروری و تربیت کودک دریافت کنید، بهتر است از یک متخصص مشاوره و روانشناسی کودک کمک بگیرید. 
کلینیک مشاوره و روانشناسی افق سلامت با دارا بودن بهترین درمانگران در حوزه‌های گوناگون روانشناسی، مانند روانشناسی و مشاوره کودک و نوجوان، روانشناسی خانواده، زوج درمانی، مشاوره فردی، گفتار درمانی، گروه درمانی، روانپزشکی و ... می‌تواند شما را برای داشتن زندگی بهتر همراهی کند.
بنابراین اگر تربیت کودکانتان برای شما مهم است و دوست دارید مشاوره فرزند پروری را به شکل تخصصی دریافت کنید، می‌توانید از خدمات کلینیک افق سلامت استفاده کنید.

سخن آخر

فرزند پروری مهارتی است که اگر آن را به درستی بیاموزید و برای اجرای آن تلاش کنید، می‌توانید فرزندان سالم و خانواده شادی را داشته باشید.
مشاوره روانشناسی کودک می‌تواند در این زمینه شما را یاری کند. درمانگران ما، شما را برای داشتن فرزندان سالم همراهی می‌کنند.
 

لینک کوتاه:

zood.link/6snh3