آسیب‌های طرحواره منفی گرایی و بدبینی
تصور کنید که تمام طول زندگی‌تان یک عینک دودی مشکی به چشم دارید و هیچوقت آن را از چشمتان بر نمی‌دارید. دنیا را چطور می‌بینید؟ همه چیز در هاله‌ای از رنگ سیاه و دودی گیر می‌کند و هیچ نقطه سفید و روشنی در آن نیست!
طرحواره منفی گرایی و بدبینی دقیقا همین عینک دودی مشکی و تیره است که روی چشم بعضی‌ها قرار می‌گیرد و لذت بردن از زیبایی‌های دنیا را از آن‌ها دریغ می‌کند. طرحواره‌هایی که از کودکی و در جریان برخورد با محیط زندگی یا دیگران در ما شکل می‌گیرند، می‌توانند شکل زندگی آینده ما را تعیین کنند و به دنیایی را که برای خودمان می‌سازیم سر و شکل ببخشند.
تله بدبینی و منفی گرایی یکی از مهم‌ترین تله‌هایی است که بسیاری از افراد را به خودش درگیر می‌کند و قادر است افراد را کوچک‌ترین لذت‌ها و زیبایی‌ها را هم از محروم کند.
در این مطلب از وبلاگ افق سلامت قصد داریم شما را با طرحواره منفی گرایی و بدبینی و آثار و علائم آن آشنا کنیم. اگر دوست دارید این طرحواره را بیشتر بشناسید و اطلاعات خود را درباره آن کامل کنید، در ادامه این مطلب با ما همراه باشید:
طرحواره منفی گرایی به شکلی بروز می‌کند؟
همه ما در مواقعی از زندگی دچار دیدگاه‌های منفی، بدبینی یا نا امیدی می‌شویم. اما این حالات عموما به شکل مقطعی یا در شرایط خاصی بروز می‌کنند. پایدار ماندن بدبینی و منفی گرایی و گمان بد داشتن در هر لحظه از زندگی به همه چیز، اتفاقی است که می‌توان به عنوان تله یا طرحواره منفی گرایی و بدبینی از آن یاد کرد.
طرحواره منفی گرایی به این شکل بروز می‌کند که فرد همیشه نیمه خالی لیوان را می‌بینید و در هر اتفاقی به سمت جنبه‌های منفی آن متمایل می‌شود.
فردی که طرحواره منفی گرایی و بدبینی دارد، ترس از رخ دادن اتفاقات ناگوار و ترسناک در او بسیار است و این ویژگی به بروز وسواس فکری در او منجر می‌شود. به طور کلی بهترین تعریف از طرحواره منفی گرایی و بدبینی این است که فرد در یک جهان‌بینی منفی‌گرایانه همیشگی به سر می‌برد و توانایی مشاهده نکات و جنبه‌های مثبت مسائل و اتفاقات زندگی را ندارد. این افراد در برخورد با پیرامون خود اغلب نا امید و ناراحت هستند و انتظار وقوع یک اتفاق یا حادثه ناگوار را می‌کشند.
افرادی با طرحواره منفی گرایی چه ویژگی‌هایی دارند؟
هر طرحواره با بروز یک سری از ویژگی‌های خاص در افراد خودش را نشان می‌دهد که بیانگر وجود تله‌های درونی او هستند. از مهم‌ترین ویژگی‌های افرادی که به طرحواره منفی گرایی و بدبینی دچارند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ترس همیشگی
افرادی با طرحواره منفی گرایی و بدبینی همیشه یک ترس درونی دارند و نگران اتفاقاتی هستند که حتی ممکن است در واقعیت هیچگاه اتفاق نیفتد. ترس از مسخره شدن در جمع، ترس از تصادف، ترس گرفتن نمره بد یا از دست دادن عزیزان و ... همه این‌ها ترس‌هایی هستند که به شکل دائمی با افراد طرحواره منفی گرایی همراه‌اند.
بلاتکلیفی
از آنجایی که این افراد همیشه منتظر رخ دادن یک اتفاق بد هستند، عموما توانایی تصمیم‌گیری برای انجام دادن یا انجام ندادن کارها را هم ندارند. چراکه نمی‌دانند کدام تصمیم بهتر است!
در واقع آن‌ها در یک بلاتکلیفی همیشگی به سر می‌برند و نمی‌توانند برای انجام کارهای خود تصمیم‌گیری کنند.
اعتمادبه‌نفس اندک
افرادی که با طرحواره منفی گرایی و بدبینی زندگی می‌کنند، اعتمادبه‌نفس اندکی دارند. زیرا به دلیل تفکر بدبینانه و نگاه منفی خود، نمی‌توانند روی قدرتشان تمرکز و از آن استفاده کنند.
خوشحالی کم
خوشحالی افرادی با این طرحواره اغلب محدود و بسیار اندک است. زیرا معتقدند حتی در بهترین زمان و حالت‌ها هم ممکن است اتفاق بدی رخ دهد! این افراد با چنین پیش فرضی در زندگی، لحظات شاد بسیار کمی را تجربه می‌کنند و اغلب در یک ترس و دلهره درونی هستند.
این ویژگی در برخی مواقع می‌تواند موجب آزار و ناراحتی اطرافیان فرد هم باشد و آن‌ها در رابطه با او سرد کند. بنابراین دیگران معمولا فردی را که با طرحواره منفی گرایی زندگی می‌کنند، به عنوان افراد آزاردهنده و همیشه ناراحت و نا امید از زندگی می‌شناسند.
چک کردن وسواس‌گونه
این افراد برای اینکه از درستی و بی‌خطر بودن کارها مطمئن شوند، به طور دائم همه چیز را چک و بررسی می‌کنند و این عادت گاهی به شکل بسیار آزار دهنده اتفاق می‌افتد. چک کردن وسواس‌گونه به دلیل مطمئن نبودن از فرآیند و نتیجه کارها صورت می‌گیرد و فرد را با مشکلات بسیار جدی مواجه می‌کند.
دوری از ریسک
افرادی که با طرحواره منفی گرایی درون خود زندگی می‌کنند، ریسک‌پذیری بسیار کمی دارند و عموما در یک روتین همیشگی زندگی می‌کنند. این ویژگی به دلیل ترس آن‌ها از شکست و یا بروز اتفاقات بد و انتخاب نادرست رخ می‌دهد.
ریشه‌های تحولی طرحواره منفی گرایی
طرحواره منفی گرایی هم ریشه در کودکی دارد و در پی رفتارها، بازخوردها و پاسخ‌هایی که فرد از محیط زندگی و اطرافیان خود دریافت کرده است به وجود می‌آید. مهم‌ترین ریشه‌های تحولی طرحواره منفی گرایی و بدبینی را می‌توان در موارد زیر جای داد:
تجربیات تلخ و ناخوشایند در کودکی
زمانی که کودک تجربیات تلخ و ناراحت‌کننده‌ای را در زندگی تجربه می‌کند و از کودکی با تنش‌های مختلفی روبه‌رو است، زمینه طرحواره منفی گرایی و بدبینی نیز در او شکل می‌گیرد. این تنش‌ها در زندگی کودک، او را با این پیش زمینه ذهنی مواجه می‌کند که همه چیز همیشه تلخ و ناراحت‌کننده خواهد بود و من در معرض خطر قرار دارم!
فوت پدر و مادر
یکی از مهم‌ترین ریشه‌های تحولی که در این طرحواره بیان می‌شود، فوت و از دست دادن پدر و مادر در کودکی است. این اتفاق کودک را با این پیش‌فرض روبه‌رو می‌کند که زندگی در لحظه در حال آسیب زدن به من و گرفتن دارایی‌های ارزشمندم است.
از دست دادن والدین در کودکی اتفاق تلخی است که اگر به موقع و به شکل اصولی توسط درمانگر بررسی شود، جلوی بروز بسیاری از مشکلات را در بزرگسالی می‌گیرد.
عدم دریافت توجه و محبت کافی
کودکی که توجه و محبت کافی را از سوی دیگران و به‌ویژه پدر و مادر دریافت نمی‌کند، در دایره‌ای از بدبینی و منفی گرایی قرار می‌گیرد که در نتیجه، به شکل‌گیری طرحواره منفی گرایی در بزرگسالی او منجر می‌شود.
یادآوری دائمی والدین از خطرناک بودن جامعه
والدینی که به طور مدام به کودک یادآوری می‌کنند جامعه خطرناک است و او را از ارتباط با دیگران یا رفتن به مکان‌های مختلف منع می‌کنند، باعث شکل‌گیری طرحواره منفی گرایی و بدبینی می‌شوند. این طرز تفکر کودک را در یک دایره ناامن قرار می‌دهد و تصور همیشگی او این خواهد بود که دیگران به زودی به من آسیب خواهند زد یا اتفاق ناگواری در انتظار من است که به زودی رخ می‌دهد.
هدف از درمان طرحواره منفی گرایی
هدفی که درمانگر برای درمان این طرحواره انتخاب می‌کند، کمک به بیمار برای داشتن نگاه مثبت‌تر به آینده است. باید این را در نظر بگیرید که درمان طرحواره منفی گرایی به دنبال ساختن یک فرد تماما خوشبین و مثبت‌گرا نیست. بلکه تلاش می‌کند بیمار را به آهستگی، از عمق بدبینی و منفی گرایی خارج کرده و به سمت نگرش مثبت هدایت کند.
در نهایت این بیماران تلاش می‌کنند که اشتباهات خود را به شکل منطقی مدیریت کرده و به ارضای نیازهای هیجانی خود اهمیت بدهند.
نکات مهم درباره طرحواره منفی گرایی و بدبینی
_ طرحواره منفی گرایی کلیت نگاه و ذهن فرد را به سمت بدبینی، رخ دادن اتفاقات ناگوار و سختی‌ها سوق می‌دهد.
_ فردی که با طرحواره منفی گرایی روبه‌رو است، با جملات انگیزشی «تو می‌توانی» و ... به روند طبیعی ذهن باز نمی‌گردد. بلکه نیاز به همراهی یک درمانگر کارآزموده و حرفه‌ای دارد تا این نگاه اشتباه به اتفاقات زندگی را کنار بگذارد یا تعدیل کند.
_ مسیر درمان طرحواره منفی گرایی و بدبینی طولانی است و نیاز به صبر و مداومت دارد. هیچ درمانی یک روزه یا حتی یک هفته‌ای اتفاق نمی‌افتد و می‌بایست خودتان هم نهایت همکاری و همراهی را در مراجعه به درمانگر انجام دهید.
_ به هیچ عنوان فردی با طرحواره منفی گرایی و بدبینی را مجبور به حضور در جلسات درمان نکنید. این کار نه تنها جواب نمی‌دهد، فرد را نسبت به درمان و آغاز آن دلسرد می‌کند.
درمان تله منفی گرایی
تله‌ها و طرحواره‌هایی که در زندگی با آن‌ها روبه‌رو هستیم، نیازمند درمان و پیگیری هستند. از آنجایی که هر طرحواره ناسازگار می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های روانشناختی شود، نیازمند درمان به موقع هستند تا از خطرات احتمالی جلوگیری کنند.
بهترین درمان طرحواره منفی گرایی مراجعه به یک درمانگر متخصص در حوزه طرحواره درمانی است که قادر به تشخیص درست و درمان موثر باشد. برای این کار و یافتن یک درمانگر کارآزموده می‌توانید با جست‌وجو در اینترنت لیستی از درمانگران این حوزه و کلینیک‌های روان درمانی را ببینید.
البته باید دقت داشته باشید فقط کلینیک‌هایی را انتخاب کنید که نام و نشانی درست و مشخصی دارند و امکان بررسی پیشینه، سوابق و ... آن‌ها امکانپذیر است. همچنین خواندن نظر کاربرانی که پیش از شما به کلینیک مورد نظر یا درمانگران آن هم مراجعه کرده‌اند، اطلاعات بسیار موثری درباره روش کاری مراکز و تاثیرگذاری درمان به شما می‌دهد.
در این مسیر می‌توانید با پرس‌وجو از افرادی که تجربه مراجعه به روان درمانگر و طرحواره درماگر را دارند نیز به نتایج خوبی برسید.
کلینیک مشاوره و روان درمانی افق سلامت کادر مجربی از بهترین درمان را جمع کرده است که هر یک در حوزه‌های تخصصی فعالیت می‌کنند. از جمله خدماتی که توسط مشاوران و روانشناسان افق سلامت ارائه می‌شود می‌توان به مشاوره و روان درمانی فردی با رویکردهای گوناگون شناختی، طرحواره درمانی، هیجانی و ...، مشاوره خانواده، روان درمانی زوج (زوج درمانی)، مشاوره و روانشناسی کودک و نوجوان، مشاوره گروه درمانی، گفتار درمانی، نوروفیدبک، روانپزشکی و ... اشاره کرد.
با ورود به سایت رسمی افق سلامت به آدرس https://ofoghsalamat.com/ امکان بررسی سوابق و روزمه تحصیلی و کاری درمانگر نیز وجود دارد. فقط کافیست وارد سایت شده و خدمات مورد نیاز خود را انتخاب کنید.
سخن آخر
طرحواره منفی گرایی و بدبینی هم مانند بسیاری از طرحواره دیگر، در کودکی شکل می‌گیرد. محیط زندگی، نحوه پاسخ دیگران به نیازهای کودک، طرز تفکرهای اشتباه، تجربیات تلخ و ناگوار زندگی و ... می‌توانند موجب آسیب روحی کودک شده و او را در آینده با مشکلات جدی روبه‌رو کند.
اگر احساس می‌کنید که به این طرحوار مبتلا هستید، بهتر است برای تشخیص درست و درمان آن، از همین امروز اقدام کنید. درمانگران ما از ابتدا تا انتهای مسیر بازیابی سلامت روان را در کنار شما خواهند بود.
لینک کوتاه:
