اختلال استرس پس از سانحه و چالش‌های آن
در این مقاله می‌خوانید:
- تعریف ptsd
- علائم PTSD
- اختلال استرس پس از سانحه درباره چه اتفاقاتی رخ می‌دهد؟
- عوارض PTSD چیست؟
- درمان PTSD
- نکاتی برای کمک به روند درمان PTSD
- بهترین کلینیک برای درمان اختلال استرس پس از سانحه
تابه‌حال برایتان اتفاق افتاده است که در پی رخ دادن یک اتفاق، چندین بار بعد از آن هم حس ترس، وحشت یا اضطراب آن لحظه برایتان تداعی شود؟
برای مثال سال‌ها پیش یک تصادف شدید داشته‌اید که بسیار ناگهانی و دردآور بوده است. اما، همچنان پس از گذشت چندین سال از آن تجربه، حس ترس، اضطراب و حتی شدت آن حادثه را احساس می‌کنید و یا با دیدن صحنه تصادف، تصاویر آن برایتان زنده می‌شود.
همه ما در زندگی رخ‌دادها و اتفاقات تلخی را تجربه می‌کنیم که در بسیاری از موارد رخ دادن آن‌ها به خواست ما هیچ ارتباطی ندارد. مثلا در زندگی‌مان، عزیزی را از دست می‌دهیم، فردی ما را رها می‌کند و می‌رود، صحنه تلخی را می‌بینیم و ... و همه این اتفاقات، حال روحی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
در برخی موارد، یک بار تجربه کردن یک اتفاق، بارها در زندگی‌مان تکرار و ادامه‌دار می‌شود و تمامی حالات دردآور یا نگران‌کننده آن برایمان زنده می‌شود.
در این مطلب قرار است درباره اختلال استرس پس از سانحه کنیم. اختلالی که ممکن است برای هر کسی در طول زندگی او اتفاق بیفتد. اگر می‌خواهید مهم‌ترین نشانه های اختلال استرس پس از سانحه را بدانید و آن را درمان کنید، در ادامه این مطلب همراه ما باشید.
تعریف ptsd
PTSD یا اختلال اضطراب پس از سانحه یکی از انواع اختلالات اضطرابی است که بسیاری از افراد و حتی کودکان به آن مبتلا می‌شود. این اختلال پس از رخ دادن یک حادثه یا اتفاق تلخ، وحشتناک و ناراحت‌کننده بروز می‌کند.
بهترین و ساده‌ترین تعریف از اختلال استرس پس از سانحه این است که، PTSD، نوعی عارضه طولانی مدت است که پس از مواجهه فرد با عوامل استرس‌زای شدید بروز می‌کند. شدت این اختلال در بسیاری از موارد آنقدر زیاد است که زندگی طبیعی فرد را مختل می‌کند.
درباره اختلال استرس پس از سانحه باید این نکته را در نظر بگیرید که لزوما همه افرادی که یک تجربه تلخ داشته‌اند، به این اختلال مبتلا نمی‌شوند. چراکه اغلب افراد پس از پشت سر گذاشتن یک تجربه ناخوشایند پس از چند هفته با آن کنار می‌آیند و احساسات تلخ ناشی از آن برای آن‌ها التیام می‌یابد.
اما، در اختلال استرس پس از سانحه افراد تمامی احساسات، اضطراب و ترسی را که در گذشته تجربه کرده‌اند، بارها و پس از گذشت مدت‌ها تجربه می‌کنند!
به زبان ساده کسانی که به PTSD مبتلا هستند، حوادث گذشته خود را برای سال‌ها و به صورت مکرر تجربه می‌کنند.
علائم PTSD
علائم PTSD یا همان اختلال استرس پس از سانحه ممکن است پس از یک ماه از رخ دادن اتفاقات بروز کند. حتی در برخی افراد علائم این اختلال تا ماه‌ها یا سال‌ها بعد از اتفاق، علامتی بروز نمی‌کند. اما، به طور کلی نشانه های PTSD می‌توانند زندگی طبیعی، روزمره و کار و فعالیت یا روابط فرد را با دیگران محدود کرده و زندگی او را با چالش‌های جدی مواجه کنند.
مهم‌ترین علائم PTSD را می‌توان در موارد زیر دسته‌بندی کرد:
اجتناب و بی‌تفاوتی
یکی از مهم‌ترین علائم PTSD اجتناب و بی‌تفاوتی است که در برخی از افراد بروز می‌کند. می‌توان گفت تقریبا همه ما برای بیرون آمدن از حال بد، دوری از ترس و استرس‌های خود، گاهی به انجام کارهای بی‌ربط روی می‌آوریم تا حواس خود را پرت کنیم.
برخی از افرادی که به اختلال استرس پس از سانحه دچار می‌شوند، به شکل کاملا افراطی، روش اجتناب، دوری‌گزینی و بی‌تفاوتی را انتخاب می‌کنند.
در این شرایط ارتباط خود را با دیگران بسیار محدود می‌کنند، درباره حادثه‌ای که برایشان رخ داده هیچ حرفی نمی‌زنند و به نظر می‌رسد که در برخورد با آن کاملا بی‌تفاوت هستند.
نشانه‌های اجتناب عموما موارد زیر هستند:
- دوری کردن از فکر یا صحبت درباره رویداد پیش آمده.
- دوری از افراد، مکان‌ها، صداها و هر چیزی که حادثه را به فرد یادآوری می‌کند.
- بروز تغییرات منفی در تفکر یا خلق‌وخوی فرد.
تکرار حادثه در ذهن و کابوس
علائم اختلال PTSD گاهی به صورت تکرار حادثه و کابوس دیدن در خواب و حتی بیداری بروز می‌کند.
خیلی وقت‌هابا اینکه این حادثه و اتفاق فقط در ذهن شما تکرار می‌شود، اما احساسات ناشی از آن آنقدر قوی و واقعی ظاهر می‌شوند که در مواردی حتی احساسات فیزیکی که در هنگام رخ دادن حادثه تجربه کرده‌اید را دوباره احساس می‌کنید. مانند درد، فهمیدن بوها یا شنیدن صداها و ... .
گاهی اتفاقات بسیار عادی و روزمره باعث یادآوری حادثه می‌شود.
ماندن در حالت آماده باش
علائم اختلال استرس پس از سانحه در برخی افراد به شکل باقی ماندن در حالت آماده باش خودش را نشان می‌دهد. به این صورت که بدن فرد پس از رخ دادن حادثه خاصی، دیگر آرامش را تجربه نمی‌کند. در واقع فرد به صورت ناخودآگاه همیشه در یک حالت آماده باش برای مقابله با حوادث مشابه با آن قرار می‌گیرد.
داشتن اضطراب دائمی و به‌سختی به خواب رفتن از جمله مهم‌ترین موارد در این نشانه است.
وجود خاطرات آزاردهنده
- یادآوری خاطرات دردناک رویداد به صورت ناخواسته.
- پریشانی ذهنی و عاطفی و تحت تاثیر قرار گرفتن روابط.
- واکنش جسمی شدید نسبت به چیزهایی که فرد را به یاد حادثه می‌اندازد.
برانگیختگی یا واکنش‌گری
بروز این اختلال در افراد باعث برانگیختگی یا واکنش‌گری آن‌ها می‌شود که با برخی رفتارها بروز می‌کند. مانند:
- احساس گناه و شرم
- اختلال در تمرکز
- اختلال در خواب
- افسردگی
- پرخاشگری و عصبانیت
- داشتن حالت تدافعی همیشگی
- وحشت‌زدگی
- رفتارهای خود مخرب پر خطر مانند مصرف افراطی الکل، رانندگی پر خطر و ...
اختلال استرس پس از سانحه درباره چه اتفاقاتی رخ می‌دهد؟
افراد در برخورد با شرایط تنش‌زا و استرس‌آور، ممکن اییت به اختلال استرس پس از سانحه مبتلا شوند. اما برخی از رخ‌دادهای تلخ، احتمال ابتلا به این اختلال را افزایش می‌دهند. این شرایط شامل موارد زیر می‌شوند:
- تصادف شدید و ناگهانی که عموما منجر به فوت عزیزانی می‌شود
- تجربه تجاوز در کودکی و بزرگسالی، خشونت و ...
- قرار گرفتن در شرایط جنگ (عموما سربازانی که در جنگ‌های سخت حضور دارند، این اختلال را تجربه می‌کنند.)
- بلایای طبیعی مانند سیل، زلزله و ... .
- تهدید با اسلحه یا گروگانگیری
- سرقت
- سقوط هواپیما
- تشخیص بیماری خطرناک و کشنده و ... .
عوارض PTSD چیست؟
عوارض PTSD در هر فردی با دیگری متفاوت است و این تفاوت با توجه به مسئله‌ای که رخ داده، شدت، مدت زمان آن و دیگر عوامل، بسیار متفاوت است. اما به طور کلی، مهم‌ترین عوارض اختلال استرس پس از سانحه را می‌توان در موارد زیر دید:
افسردگی و اضطراب
شایع‌ترین عارضه اختلال استرس پس از سانحه، افسردگی و اضطراب است. فردی که به این اختلال مبتلا می‌شود، فشار روانی زیادی را تحمل می‌کند و در صورتی که درمان نشود، این فشارها به شکل افسردگی و اضطراب بروز می‌کنند.
بنابراین اغلب افرادی که به اختلال استرس پس از سانحه مبتلا می‌شوند، دوره‌های افسردگی و اضطراب را هم تجربه می‌کنند.
اختلال خوردن
اختلال خوردن از دیگر عوارض PTSD است که در هر فرد به شکلی بروز می‌کند. این عارضه در برخی افراد به شکل کم اشتهایی و کاهش وزن شدید خودش را نشان می‌دهد. درحالی‌که ممکن است در افراد دیگر، به شکل افزایش وزن و پرخوری عصبی بروز کند.
فکر به خودکشی یا اقدام به آن
گاهی آنقدر میزان فشارهای ناشی ازPTSD افزایش می‌یابند که فرد نمی‌تواند آن را تحمل کند. بنابراین عوارض PTSD در برخی از افراد، به شکل فکر یا اقدام به خودکشی بروز می‌کند. در این شرایط مراجعه به درمانگر و مداخله او برای درمان بیش از پیش احساس می‌شود.
مصرف افراطی الکل یا مواد مخدر
بعضی افراد برای رهایی از احساسات و حالات ناخوشایند استرس پس از سانحه، به مصرف الکل یا مواد مخدر روی می‌آورند. این کار علاوه بر تحت تاثیر قرار دادن شرایط روحی و روانی فرد، جسم او را هم به شدت تخریب می‌کند.
درمان PTSD
اگرچه اختلال اضطراب پس از سانحه بسیار تلخ است و نظم زندگی فرد را به هم می‌ریزد، اما قابل درمان است. ممکن است در جلسات درمان و طبق روشی که درمانگر به کار می‌گیرد، کمی اذیت شوید و یادآوری خاطرات تلخی که پشت سر گذاشته‌اید، انرژی شما را بگیرد. اما این کار جزیی از مسیر درمان است و انجام دادن آن باعث می‌شود که روند درمان شما به خوبی طی شود.
برای درمان این اختلال از روش‌های زیر استفاده می‌شود:
روان درمانی
مهم‌ترین روش درمان برای اختلال استرس پس از سانحه روان درمانی است. در این روش که از طریق صحبت کردن انجام می‌گیرد، فرد با شرکت در جلسات متعدد با درمانگر صحبت می‌کند.
درمانگر یا تراپیست تلاش می‌کند از طریق گفت‌وگو ریشه ترس و اضطراب و مشکلاتی را که فرد را آزار می‌دهد پیدا کند.
سپس با استفاده از روش‌های گوناگون مانند طرحواره درمانی، درمان شناختی، روش مواجه کردن و ... درمان فرد را پیش می‌برد.
باید این نکته را به یاد داشته باشید که برای اثربخشی روان درمانی، می‌بایست تمامی جلسات را با نظم خاصی شرکت کنید و برای رسیدن به نتیجه صبور باشید. اگر در مسیر درمان حوادث تلخ گذشته دوباره یادآوری می‌شوند، از آن نترسید. چراکه این کار بخش مهمی از درمان شماست.
دارو درمانی
در بسیاری از موارد و در شرایطی که اضطراب بسیار زیاد است و زندگی فرد را مختل کرده است، درمانگر دارو درمانی را هم پیشنهاد می‌دهد. بخشی از داروهای ضد اضطرابی، ضد افسردگی و تنظیم‌کننده خواب، برای از بین بردن حالات آزاردهنده این اختلال ضروری هستند.
به یاد داشته باشید که تجویز دارو فقط از طریق روانپزشک متخصص انجام می‌گیرد و میزان دز مصرفی و مدت زمان آن را مشخص می‌کند.
بنابراین به هیچ عنوان برای رهایی از احساسات ناخوشایند PTSD اقدام به مصرف خودسرانه دارو نکنید. همچنین دارو را سر وقت مشخصی مصرف کرده و تا تکمیل دوره درمان، به شکل ناگهانی آن را قطع نکنید.
نکاتی برای کمک به روند درمان PTSD
اگر از وجود این اختلال رنج می‌برید و زندگی فردی و اجتماعی شما به دلیل وجود آن دچار چالش شده است، بهتر است نکات زیر را به یاد داشته باشید:
- اطلاعات خود را درباره PTSD کامل کنید و با ریز جزییات آن آشنا شوید. این کار رویارویی شما را با حالات ناشی از آن بسیار آسان‌تر می‌کند.
- با دوستان معتمد خود صحبت کنید. هیچ چیز به اندازه صحبت کردن، بیان احساسات و تخلیه هیجانی نمی‌تواند به شما آرامش بدهد.
- جلسات روان درمانی خود را به صورت منظم شرکت کرده و به صحبت‌های درمانگر خود عمل کنید.
- روش های کنترل اضطراب را یاد بگیرید و در شرایطی که حالات اضطرابی به شما حمله کرد، آن‌ها به کار ببرید. هنر تنفس عمیق و ... به میزان قابل توجهی استرس شما را کاهش می‌دهد.
- شرکت در گروه درمانی راه بسیار موثری برای درمان PTSD است که می‌توانید احساسات خود را به راحتی بیان کرده و با افرادی که مشکل تقریبا مشابهی دارند در ارتباط باشید.
بهترین کلینیک برای درمان اختلال استرس پس از سانحه
روان درمانی یکی از درمان‌های حساسی است که برای شروع آن در هر مرحله و شرایطی، می‌بایست یک کلینیک و مرکز درمانی معتبر را انتخاب کنید.
برای این کار به سراغ کلینیک‌ها و درمانگرانی بروید که امکان مطالعه و بررسی رزومه آن‌ها وجود دارد و می‌توانید از اعتبار کاری آن‌ها مطلع شوید.
کلینیک مشاوره و روان درمانی افق سلامت با دارا بودن بهترین کادر از درمانگران مجرب، آماده ارائه خدمات مشاوره و روانشناسی به شماست. کافیست وارد سایت افق سلامت شوید و با انتخاب بخش دپارتمان‌ها، رزومه کاری و تحصیلی درمانگران مرکز را ببینید.
مشاوره و روان درمانی فردی، مشاوره خانواده، مشاوره زوج درمانی، مشاوره ازدواج، مشاوره و روانشناسی کودک و نوجوان، روانپزشکی، گفتار درمانی و ... از جمله خدماتی هستند که در کلینیک مشاوره افق سلامت به شما ارائه می‌شود.
کلام آخر
اختلال استرس پس از سانحه از جمله اختلالاتی است که می‌تواند امکان زندگی آرام را از افراد سلب کرده و آن‌ها را با مشکلات زیادی در ارتباط، کار و زندگی و ... روبه‌رو کند. به همین دلیل شناخت عوامل به‌وجود آورنده این اختلال و همچنین تلاش برای درمان آن اهمیت زیادی دارد.
درمانگران ما از ابتدا تا انتهای مسیر سلامت روان را همراه با شما هستند.
لینک کوتاه:
