آیا داشتن هوش هیجانی مفید است؟
در این مقاله می‌خوانید:
- هوش یعنی چه؟
- هوش هیجانی چیست؟
- مولفه‌های مهم در هوش هیجانی
- فواید هوش هیجانی
- راه‌های تقویت هوش هیجانی
- بهترین کلینیک روانشناسی برای خودآگاهی
حتما تابه‌حال اصطلاح هوش هیجانی به گوشتان خورده است. درباره این اصطلاح چه می‌دانید؟ به نظر شما هوش هیجانی با هوش معمولی چه تفاوتی دارد؟ یا اصلا، آیا هوش هیجانی یک موضوع ذاتی است یا اکتسابی؟
هوش هیجانی از آن دسته موضوعاتی است که زیاد به گوش خورده است اما عده زیادی درباره آن نمی‌دانند و از کاربرد و اهمیت آن بی‌اطلاعند. درحالی‌که وجود این هوش در زندگی هر فردی لازم و ضروری است و کمک بسیاری به تسهیل روابط افراد و بهبود آن‌ها می‌کند.
در این مقاله از وبلاگ افق سلامت قصد داریم درباره هوش هیجانی اهمیت و کاربردهای آن در زندگی فردی و اجتماعی صحبت کنیم. اگر دوست دارد این نوع هوش را بشناسید و اطلاعات خود را درباره آن افزایش دهید، در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.
هوش یعنی چه؟
بهتر است پیش از پرداختن به موضوع هوش هیجانی درباره هوش به صورت کلی بدانید. هوش یکی از پیچیده‌ترین و شگفت‌آورترین فرایندهای مغزی و روانی انسان است که بخش مهمی از زندگی افراد را دربرمی‌گیرد. هوش چیزی است که به کمک سنجش و به‌وسیله آزمون‌های مختلف علم روانشناسی قابل اندازه‌گیری است.
هوش را می‌توان به این شکل تعریف کرد:«هوش یک فرایند ذهنی در انسان است که توانایی درک منطقی، خودآگاهی، خلاقیت، یادگیری، زبان، دانش فردی، حل مسئله و ... را در برمی‌گیرد. به زبان ساده به توانایی یادگیری تفکر منطقی، تجربه‌ها و برخورد درست و مناسب با محیط پیرامون و افراد دیگر، هوش می‌گویند.»
بنابراین می‌توان گفت که یک فرد برای برقراری ارتباط با محیط اطراف، ایجاد روابط منطقی با دیگران و برخورد با اتفاقات پیرامون خود، نیاز به هوش دارد.
هوش هیجانی چیست؟
هوش از آن دسته فرایندهای ذهنی است که انواع گوناگونی دارد و یکی از این انواع را «هوش هیجانی» دربرمی‌گیرد. هوش هیجانی یا هوش عاطفی که به انگلیسی Emotional Intelligence نامیده می‌شود، اهمیت زیادی در زندگی افراد و به‌ویژه روابط میان فردی و اجتماعی آن‌ها دارد. هوش هیجانی به اختصار با عبارت EI شناخته می‌شود. البته باید این نکته را بدانید که بسیاری از افراد به اشتباه، هوش هیجانی را با عبارت EQ هم می‌شناسند. بنابراین اگر در جایی این دو علامت اختصاری را دیدید، منظور همان هوش هیجانی است.
در پاسخ به سوال هوش هیجانی چیست باید گفت که هوش هیجانی درواقع توانایی شناخت و مدیریت و کنترل عواطف، احساسات و هیجانات فرد است. به عبارت دیگر، توانایی پایش احساسات و هیجانات خود و دیگران، جداسازی این عواطف و تشخیص دادن آن‌ها و همچنین استفاده از این هیجانات و احساسات در جهت ابراز رفتار یا تفکر درست، همان هوش هیجانی است.
مولفه‌های مهم در هوش هیجانی
هوش هیجانی موارد خاصی را دربرمی‌گیرد و مولفه‌های مخصوصی دارد که با آن‌ها شناخته می‌شود. مهم‌ترین مولفه‌های هوش هیجانی موارد زیر هستند:
خودآگاهی
اولین مولفه در هوش هیجانی توانایی و مهارت خودآگاهی است. در واقع افرادی که می‌خواهند هوش هیجانی خودشان را تقویت کنند و یا آن را در خودشان پرورش دهند، نیاز دارند که به یک خودآگاهی مفید دست یابند. این مورد شامل همه فعالیت‌هایی است که فرد براساس آن نسبت به نقاط قوت و ضعف، انگیزه و ارزش‌های خود و همچنین تاثیرگذاری روی دیگران آگاه می‌شود.
انگیزش یا خودانگیزشی
انگیزش یا خودانگیزشی به این معناست که فرد برای رسیدن به اهداف و موفقیت تلاش کند. در این مسیر شکست‌ها او را دلسرد نکنند یا از مسیری که پیش رو دارد، او را عقب نرانند. فردی که خودانگیزشی دارد، اهداف خودش را می‌شناسد و برای رسیدن به آن تلاش می‌کند.
خودکنترلی یا خودتنظیمی
یکی دیگر از مولفه‌های مهم هوش هیجانی خودکنترلی و خودتنظیمی است. این مولفه درواقع به کنترل تکانه‌ها و خلق‌وخو، کاهش واکنش‌های آنی منفی و کنترل هیجانات اشاره دارد.
همدلی
همدلی یکی دیگر از مولفه‌های مهم هوش هیجانی است که به میزان درک فرد از شرایط دیگران اشاره دارد. در این مولفه فرد باید توانایی همدلی با دیگران و دیدن دنیا را از دریچه چشم او داشته باشد.
مهارت اجتماعی
آخرین مولفه در هوش هیجانی به مهارت اجتماعی اختصاص دارد. این مولفه بیان می‌کند که فرد باید توانایی برقراری ارتباط صمیمی و موثر را با دیگران داشته باشد. به این ترتیب، روابط خودش را با دیگران مدیریت و کنترل کند.
فواید هوش هیجانی
همانطور که اشاره کردیم، وجود هوش هیجانی و تلاش برای پرورش و تقویت آن بسیار اهمیت دارد. این نوع هوش و به‌کارگیری آن در زندگی به‌خوبی کمک می‌کند که روابط خود را با دیگران تنظیم کنیم. از مهم‌ترین فواید هوش هیجانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
اداره کردن کارهای سخت
اداره کردن کارهای دشوار نیاز به دانش و مهارتی دارد که همه افراد از آن برخوردار نیستند. اما وجود هوش هیجانی و تلاش برای تقویت آن، به افراد کمک می‌کند که در اداره کردن فعالیت‌های دشوار یا گفت‌وگوهای چالش‌برانگیز بهتر عمل کنند. وجود این هوش این امکان را فراهم می‌کند که در جهت درگیر کردن عواطف دیگران با خود گام بردارید و در نهایت به یک نتیجه درست برای انجام کارها برسید.
ایجاد موفقیت برای انجام کار تیمی
یکی دیگر از مهم‌ترین فواید هوش هیجانی ایجاد موفقیت برای انجام کار تیمی است. پیش‌تر اشاره کردیم، افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند یا برای افزایش هوش هیجانی خود تلاش می‌کنند، در انجام کارهای تیمی هم بسیار موفق‌تر عمل می‌کنند. این افراد به‌خوبی می‌دانند که چطور باید با اعضای یک تیم ارتباط برقرار کنند و چگونه آن‌ها را بدون تنش دور هم جمع کند.
قدرت رهبری
وجود هوش هیجانی و تقویت آن قدرت رهبری را در افراد به وجود می‌آورد. یک رهبر با تلسط بر هوش هیجانی، به طور دقیق می‌داند پیروان او چه چیزی می‌خواهند، چگونه باید آن‌ها را درک کند و چطور باید آن‌ها راهنمایی و هدایت کند.
ایجاد ارتباط موثر با دیگران
هوش هیجانی کمک می‌کند که در تنظیم روابط خود با دیگران، درک و همدلی و برقراری ارتباط با آن‌ها بسیار حرفه‌ای عمل کنید. تفاوت فردی که هوش هیجانی خودش را تقویت کرده با فردی که چندان برای تقویت آن وقت صرف نمی‌کند، در همین برقراری ارتباط با دیگران نمایان می‌شود.
راه‌های تقویت هوش هیجانی
بسیاری از افراد به دنبال یادگیری راه‌های تقویت هوش هیجانی هستند و تلاش می‌کنند این هوش را در خودشان تقویت کرده یا پرورش دهند. نکته مهم درباره هوش هیجانی این است که می‌توان آن را به مرور زمان تقویت و از آثار مثبت آن در زندگی استفاده کرد.
بهترین راهکارهایی که می‌توان برای تقویت هوش هیجانی از آن‌ها استفاده کرد، موارد زیر هستند:
احساسات خودتان را شناسایی کنید
توجه به احساسات و تامل در آن‌ها قدم اول برای پرورش هوش هیجانی است. زمانی که در بروز هیجانات و رفتارهای خودتان تامل می‌کنید، می‌توانید هر چه بهتر واکنش‌های خودتان را بررسی کنید و نوع برخورد خودتان را با اطرافیان و موقعیت‌های دشوار بسنجید.
در این شرایط این امکان را دارید که به خودآگاهی دست یابید و رفتارها، هیجانات و احساسات خودتان را به شکل درستی بروز دهید.
فکر کنید
یکی از مهم‌ترین راهکارهای افزایش هوش هیجانی فکر کردن قبل از انجام کارها یا صحبت کردن است. پیش از انجام دادن هر کاری با صحبت کردن در زمینه‌های گوناگون، چند دقیقه متوقف شوید و تلاش کنید تا درباره موضوع فکر کنید. این کار هیجانات شورانگیز را از شما دور می‌کند و باعث می‌شود واکنش‌های منطقی و علاقلانه‌ای را بروز دهید.
انتقادپذیر باشید
بهتر است برای تقویت مهارت هوش هیجانی خود، ظرفیت انتقادپذیری خودتان را بالا ببرید. شاید این کار در ابتدا سخت باشد، اما بالا بردن ظرفیت انتقادپذیری و تلاش برای شناسایی نقاط ضعف و قوت خود از دریچه نگاه دیگران، کمک بسیاری به تقویت این مهارت می‌کند.
برای درک دیگران وقت بگذارید
یکی از مهم‌ترین مولفه‌های هوش هیجانی همدلی کردن و درک دیگران است. این کار به شما کمک می‌کند که در شناخت رفتارهای خود با دیگران و درک شخصیتی آن‌ها بهتر عمل کنید و در نهایت به یک ارتباط موثر دست یابید.
تمرین کنید
هیچ مهارتی بدون تمرین کردن و گذر زمان به دست نمی‌آید. بنابراین برای رسیدن به نتیجه دلخواه و دیدن تغییر در خود، بهتر است دست از تمرین نکشید و مولفه‌های هوش هیجانی را به مرور در خودتان تقویت کنید.
به روانشناس یا مشاور متخصص مراجعه کنید
همه ما برای رسیدن به اهداف یا تقویت یک مهارت در خود، نیاز به راهنمای متخصصی داریم که ما را در این مسیر راهنمایی کند. برای تقویت مهارت خودآگاهی، خود انگیزشی و به طور کلی همه مولفه‌های هوش هیجانی می‌توانید با مراجعه به یک روانشناس به‌خوبی آن‌ها را بیاموزید.
بهترین کلینیک روانشناسی برای خودآگاهی
زمانی که تصمیم به تقویت این مهارت در خود می‌گیرید و هنگامی که در تلاش برای تقویت هوش هیجانی خودتان هستید، بهتر است با یک مجموعه یا درمانگر حرفه‌ای مورد اعتماد همراه شوید. برای یافتن یک مرکز درمانی یا کلینیک روانشناسی معتبر، می‌توانید روش جست‌وجوی اینترنتی یا پرسش از افراد باتجربه در این زمینه کمک بگیرید.
به خاطر داشته باشید فقط کلینیک‌ها و درمانگرانی را انتخاب کنید که نام و نشانی مشخص و دقیق دارند و امکان بررسی رزومه کاری و تحصیلی آن‌ها فراهم است.
کلینیک مشاوره و روانشناسی افق سلامت با دارا بودن بهترین کادر از درمانگران در زمینه‌های گوناگون آماده ارائه خدمات به شماست. فقط کافیست وارد سایت رسمی افق سلامت شوید تا رزومه کامل درمانگران مرکز را مطالعه کنید.
افق سلامت خدمات خود را در زمینه‌های گوناگون مشاوره و روان درمانی فردی، روانکاوی و روان درمانی تحلیلی، مشاوره خانواده، مشاوره و روانشناسی کودک و نوجوان، مشاوره زوج درمانی، پیش از ازدواج، گفتار درمانی، روانپزشکی و ... ارائه می‌کند.
می‌توانید این خدمات را در هر زمینه‌ای که به آن نیاز دارید انتخاب کرده و از آن در جهت پیشرفت زندگی و توسعه شخصی خودتان استفاده کنید.
سخن آخر
هوش هیجانی یکی از مهم‌ترین توانایی‌های ذهنی انسان است که در اثر تربیت و گذشت سال‌ها آموخته می‌شود. اما می‌توان آن را در دوران بزرگسالی تقویت کرد و در جهت پرورش آن قدم برداشت.
هوش هیجانی به‌خوبی نوع روابط و کیفیت افراد را با دیگران تقویت می‌کند و آن‌ها را در مسیر درست هدایت می‌کند. بنابراین اگر دوست دارید این توانایی ذهنی را در خودتان تقویت کرده و پرورش دهید و یا در جهت استفاده درست از آن حرکت کنید، بهتر است راهکارهای تقویت آن را به خوبی بیاموزید.
درمانگران ما در مرکز افق سلامت، از ابتدا تا انتهای مسیر سلامتی همراه شما هستند.
لینک کوتاه:
