نشانه های فوبیای اجتماعی را بشناسیم
در این مقاله می‌خوانید
- فوبیا چیست؟
- فوبیای اجتماعی
- دلایل ایجاد اضطراب اجتماعی
- نشانه‌ها و علائم فوبیای اجتماعی
- اضطراب اجتماعی با چه پیامدهایی همراه است؟
- فوبیای اجتماعی در کودکان
- درمان فوبیای اجتماعی
- بهترین کلینیک درمان فوبیای اجتماعی
تابه‌حال این احساس را تجربه کرده‌اید که از قرار گرفتن در یک جمع خاص یا حضور یافتن در جامعه، محیط بیرون و برخورد با آدم‌ها دچار اضطراب شدید شوید؟
یا افرادی را دیده‌اید که با قرار گرفتن در این شرایط و بودن در حضور دیگران، ترس داشته باشند یا دچار استرس شوند؟
هر فردی با ویژگی‌های خاص و منحصربه‌فردی در زندگی خودش ایفای نفش می‌کند که بسیاری از این ویژگی‌ها، حاصل تجربیاتی هستند که در زندگی آن‌ها را به دست آورده است.
در برخی افراد ترس شدید و اضطراب غیرقابل کنترل در برخورد با محیط بیرونی و ارتباط با افراد دیگر ایجاد می‌شود. این ترس و اضطراب گاهی آنقدر شدت می‌یابد و اذیت‌کننده می‌شود که افراد را برای برقراری ارتباط و حتی رفع نیازهای خود درمانده می‌کند.
در این مقاله از وبلاگ افق سلامت قصد داریم درباره نشانه های فوبیای اجتماعی و دلایل بروز اضطراب اجتماعی صحبت کنیم. اگر دوست دارید درباره این موضوع بیشتر بدانید و اطلاعات خود را درباره آن تکمیل کنید، در ادامه این مطلب همراه ما باشید.
فوبیا چیست؟
شاید واژه فوبیا برای بسیاری از افراد، گنگ و حتی غریبه باشد. به همین دلیل بهتر است پیش از پرداختن به فوبیای اجتماعی و علائم و نشانه‌های آن، درباره واژه فوبیا و معنای آن صحبت کنیم.
باید بگوییم در روانشناسی، به ترس بسیار شدید، آزاردهنده و بیمارگونه و غیرواقعی از هر چیزی، فوبیا می‌گویند. این ترس به صورت مداوم، به ظاهر بی‌دلیل و بیش‌ازحد نسبت به یک شخص، شیء، حیوان، موقعیت و ... بروز می‌کند.
به زبان ساده، وقتی که شما در مقابل یک شخص یا شی و یا حیوانی قرار می‌گیرید و یا با حضور در یک موقعیت و شرایط خاص، احساس ترس بیش‌ازحد و مداوم دارید، به فوبیا مبتلا شده‌اید.
البته باید این نکته را در نظر بگیرید که تعمیم دادن هر نوع ترس و نگرانی و اضطرابی، به فوبیا کار درستی نیست. چراکه همه افراد، ترس‌های طبیعی و معقولی در زندگی خودشان دارند که قاعدتا حضور این ترس‌ها هم برای زندگی عادی و طبیعی آن‌ها بسیار ضروری است. اما باید گفت در کنار ترس‌های عادی و طبیعی زندگی، ترس‌های شدید و آزاردهنده‌ای هم وجود دارند که بعضی مواقع زندگی و ارتباط با دیگران یا بودن در مکان‌های مختلف را برای فرد سخت می‌کنند. از این ترس‌ها که در نهایت به بروز اختلال و مشکل در زندگی منجر می‌شوند، فوبیا می‌گویند.
فوبیای اجتماعی
اگر به‌درستی و با دقت فوبیا را بررسی کنید، انواع مختلفی را برای آن پیدا می‌کنید. فوبیای فضای بسته، فوبیای حیوانات مانند گربه، سگ، مار و ... و انواع دیگری از فوبیا وجود دارند که به نوعی فرد را با مشکل روبه‌رو می‌کنند.
در این میان، فوبیای اجتماعی یا اختلال هراس اجتماعی یکی از مهم‌ترین انواع فوبیا است که در برخی افراد بروز می‌کند.
به طور طبیعی همه ما با قرار گرفتن در جمع، به‌ویژه جمعی که چندان با آن آشنا نیستیم و افراد غریبه زیادی در آن حضور دارند، دچار اضطراب و هیجان می‌شویم. اما نکته مهم درباره آن، این است که اضطراب و هیجانی که به طور طبیعی تجربه می‌کنیم، اغلب موقتی است و پس از مدتی رفع می‌شود. همچنین به راحتی می‌توانیم آن را کنترل و مدیریت کنیم و به زمان زیادی برای بازگشتن به حالت عادی نیاز نداریم.
اما ترس، هراس و اضطراب در فوبیای اجتماعی پایان‌پذیر نیست و هر چه زمان می‌گذرد، شدیدتر بروز می‌کند.
تعریف فوبیای اجتماعی را می‌توان به این شکل بیان کرد:
اضطراب اجتماعی، جمع‌هراسی یا فوبیای اجتماعی، به ترسی می‌گویند فرد با قرار رفتن در جمع و نیاز به ارتباط و تعامل با دیگران آن را تجربه می‌کند. هراس یا فوبیای اجتماعی در هر فرد به دلایل گوناگون و با شدت متفاوتی اتفاق می‌افتد. بنابراین نمیتوان گفت هر دو فردی که به فوبیای اجتماعی مبتلا هستند، یک تجربه ثابت از این اختلال دارند.
دلایل ایجاد اضطراب اجتماعی
دلایلی که به اضطراب اجتماعی منتهی می‌شوند، متفاوتند. به همین دلیل ممکن است علت ابتلای یک نفر به هراس اجتماعی با فرد دیگر متفاوت باشد. از جمله مهم‌ترین دلایلی که می‌توان آن را برای فوبیای اجتماعی در نظر گرفت، باید به موارد زیر اشاره کرد:
- ترس از خوب نبودن یا ناکافی بودن
- ترس از عدم تایید دیگران
- ترس از انتقاد شدن توسط دیگران
- ترس از عملکرد نادرست، ناکافی یا انجام رفتارهای احمقانه
- ترس از تحقیر شدن از سوی افراد دیگر
- ترس از مورد توجه قرار گرفتن زیاد توسط دیگران
- ترس از ارزیابی شدن، داوری و قضاوت
- تمایل زیاد برای دوری از دیگران و ماندن در نقطه امن زندگی
این عوامل می‌توانند به بروز فوبیای اجتماعی منجر شوند و هر فردی را در تجربه منحصربه‌فردی از جمع‌هراسی قرار می‌دهند.
نشانه‌ها و علائم فوبیای اجتماعی
قطعا اختلال اضطراب اجتماعی یا فوبیای اجتماعی مانند هر اختلال دیگری، با نشانه‌هایی همراه است. شناختن و آگاهی از این این نشانه‌ها به خوبی کمک می‌کنند که روش‌های مدیریت و کنترل و مقابله با این مشکل را بشناسید.
این نشانه‌ها را می‌توان در دو گروه نشانه‌های رفتاری_هیجانی و جسمانی، در موارد زیر مشاهده کرد:
نشانه های رفتاری و هیجانی فوبیای اجتماعی
- ترس شدید از تعامل با غریبه‌ها
- اجنتاب از حضور یافتن در مکان‌ها یا جمع‌های جدید
- مرور موقعیت‌های پشینین و تجربه‌شده و سرزنش خود برای انجام آن‌ها
- ترسیدن از اینکه دیگران متوجه ترس شما بشوند.
- ترس و هراس از بودن در موقعیت‌هایی که ممکن است در معرض توجه قرار بگیرید
- دوری افراطی از شرایطی که به قضاوت شدن یا ارزیابی شما توسط دیگران می‌انجامد
- انتظار انجام رفتارهای ناشایست و ترس از بروز یک رفتار اشتباه فاجعه‌آمیز با دیگران
- ترس و استرس زیاد برای صحبت کردن و هم‌کلام شدن با دیگران
نشانه‌های جسمی و بدنی فوبیای اجتماعی
در بسیاری از موارد علائم فوبیا با نشانه‌های جسمی و فیزیکی بروز می‌کند و تغییرات محسوسی را در فرد به وجود می‌آورد. این نشانه‌ها عبارتند از:
- تپش قلب بالا و آزاردهنده
- سرخ شدن صورت و برافروختگی
- احساس لرزش در دست‌ها و بدن
- تعریق
- سرگیجه
- حالت تهوع و ایجاد مشکل در گوارش، مانند دلپیچه و ...
- تنگی نفس و یا احساس سنگینی در قفسه سینه
اضطراب اجتماعی با چه پیامدهایی همراه است؟
فوبیا یا همان اختلال هراس اجتماعی با پیامدها و عوارض گوناگونی همراه است که زندگی افراد را تحت سلطه خود در می‌آورد. این پیامدها در نهایت باعث بروز مشکل در فرد می‌شوند و می‌توانند زندگی طبیعی او را مختل کنند.
مهم‌ترین و شایع‌ترین پیامدهای اختلال اضطراب اجتماعی موارد زیر هستند:
افسردگی
اولین پیامد این اختلال اضطرابی در افراد افسردگی است. فرد از قرار گرفتن در این حالت عدم امنیت روانی و برخورد با تنش‌های عصبی به انزوا، تنهایی و در نهایت افسردگی روی می‌آورد. بروز افسردگی و اضطراب عموما در کنار هم اتفاق می‌افتد و افراد هر دو این حالات را همراه با یکدیگر تجربه می‌کنند.
حساسیت نسبت به انتقاد
اگر به افرادی که از فوبیای اجتماعی رنج می‌برند نگاه کنید، متوجه می‌شوید که این افراد حساسیت نسبت به انتقاد اطرافیان دارند. در واقع به دلیل ترس از قضاوت شدن و مورد ارزیابی قرار گرفتن توسط دیگران، نسبت به انتقاد شدن از سمت آن‌ها هم بسیار حساس می‌شوند و حالات روحی ناخوشایندی را احساس می‌کنند.
انجام رفتارهای پرخطر
در برخی مواقع، بعضی از افراد در مقابل این هراس و اضطراب، به انجام رفتارهای پرخطر مانند سوء مصرف مواد مخدر یا مصرف بیش‌ازاندازه الکل روی می‌آورند. این رفتارها می‌توانند به ایجاد اعتیاد و مشکلات جانبی آن در فرد منجر شود.
انزوا و گوشه‌گیری
از آنجایی که هراس اجتماعی به طور مستقیم با تمایل فرد به دوری از جمع و تنهایی مرتبط است، باعث انزوا و گوشه‌گیری شدید می‌شود. این افراد اغلب از حضور در جمع، مهمانی یا هر رویداد و اتفاقی که نیازمند ارتباط با دیگران است فاصله می‌گیرند.
عدم دفاع از حقوق خود
این افراد رفته‌رفته توانایی دفاع از حقوق خودشان را هم از دست می‌دهند و قادر به مقابله با دیگری زورگو نیستند. بنابراین علاوه بر اضطرابی که به دلیل جمع‌هراسی تجربه می‌کنند، ناراحتی و اضطراب ناشی از پایمال شدن حق و حقوق خودشان را هم دارند.
عدم یادگیری مهارت‌های اجتماعی
بخش مهمی از مهارت‌های اجتماعی در هر فردی، با برقراری رابطه با دیگران تامین شده و یاد گرفته می‌شود. بنابراین زمانی که فرد با فوبیای اجتماعی روبه‌رو می‌شود، به طور محسوسی از جمع فاصله گرفته و این فاصله او را از یادگیری این مهارت‌ها در زندگی محروم می‌کند.
اقدام به خودکشی
گاهی اضطراب یا فوبیای اجتماعی آنقدر شدت می‌یابد که ادامه زندگی را برای فرد غیرقابل تحمل می‌کند. بنابراین فردی که با این نوع اضطراب روبه‌رو است، توانایی خود را برای ادامه زندگی از دست می‌دهد. در این حالت برخی از افراد برای پایان دادن به این اضطراب و تنش روانی مداوم، به خودکشی اقدام می‌کنند.
فوبیای اجتماعی در کودکان
برخی از افراد این سوال را مطرح می‌کنند که آیا کودکان هم به فوبیای اجتماعی مبتلا می‌شوند یا خیر؟ در پاسخ به این سوال باید گفت بله! برخی از کودکان هم به این اختلال مبتلا شده و در برقراری ارتباط با دیگران و به‌ویژه گروه همسالان، دچار مشکل می‌شوند.
نشانه‌هایی که به شما هشدار می‌دهند کودک به اضطراب اجتماعی مبتلا شده است، موارد زیر هستند:
- ترس از قرار گرفتن در محیط یا جایگاه جدید به تنهایی
- ناتوانی در صحبت کردن
- جدا نشدن از والدین
- تحریک‌پذیری، گریه و یا بهانه گرفتن
بروز نشانه های فوبیای اجتماعی در کودکان نیز مانند بزرگسالان به دلایل گوناگونی ازجمله ژنتیک، محیط اجتماعی و فرایندهای مغزی صورت می‌گیرد.
درمان فوبیای اجتماعی
درمان اضطراب اجتماعی بسیار اهمیت دارد و خوشبختانه این اختلال قابل درمان، مدیریت و کنترل است. برای درمان اختلال هراس اجتماعی از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها دو روش روان درمانی و دارو درمانی است.
روان درمانی
روان درمانی به عنوان یکی از موثرترین روش‌های درمان فوبیای اجتماعی معرفی می‌شود که تاثیرگذاری زیادی دارد. در شیوه روان درمانی فرد از طریق صحبت و گفت‌وگو با درمانگر متخصص نسبت به ترس‌های خود و ریشه آن‌ها آگاه می‌شود. سپس به تدریج با پذیرفتن آن‌ها و تلاش برای مدیریت ترس‌ها به خودآگاهی درباره آن‌ها دست می‌یابد.
فراموش نکنید که شیوه روان درمانی دراز مدت است و اثربخشی آن در طی زمان و پس از گذشت مدتی از جلسات نمایان می‌شود. بنابراین باید در این مسیر صبور باشید و جلسات درمانی خود را به صورت منظم و مداوم پیش ببرید تا به نتیجه مطلوب برسید.
دارو درمانی
یکی دیگر از مهم‌ترین روش‌های درمان اضطراب و فوبیای اجتماعی دارو درمانی است. در برخی موارد، درمانگر تشخیص می‌دهد که اثربخشی روان درمانی همراه با مصرف برخی از داروهای مهارکننده استرس و اضطراب بیشتر است. بنابراین با ارجاع شما به روانپزشک، زمینه را برای مصرف دارو و پیشبرد درمان فراهم می‌کند.
به یاد داشته باشید که مدت زمان، دوز مصرفی و تعیین نوع دارو برای مصرف آن، فقط بر عهده روانپزشک است. بنابراین به هیچ عنوان برای مصرف یا قطع مصرف داروها خودسرانه اقدام نکنید.
بهترین کلینیک درمان فوبیای اجتماعی
برای درمان فوبیای اجتماعی نیاز به کلینیک و درمانگر حرفه‌ای دارید که بهترین روش‌های علمی را برای درمان مشکلات شما به کار بگیرند. در این مسیر توجه داشته باشید که مراکز و درمانگرانی انتخاب کنید که نام و نشانی مشخصی دارند و بررسی رزومه کاری و تحصیلی و پیشینه تخصصی آن‌ها فراهم است.
کلینیک مشاوره و روان درمانی افق سلامت با دارا بودن بهترین کادر از درمانگران مجرب، آماده ارائه خدمات به شماست. برای آنکه با خدمات مرکز و درمانگران حرفه‌ای آن آشنا شوید، وارد سایت افق سلامت شده و از بخش دپارتمان‌ها رزومه آن‌ها را مطالعه کنید.
شما می‌توانید درمانگر مورد نظر خودتان را در حوزه‌های مختلف روان درمانی و مشاوره فردی، مشاوره و روانشناسی خانواده، مشاوره و روانشناسی کودک و نوجوان، مشاوره زوج درمانی، گفتار درمانی، مشاوره پیش از ازدواج، روانکاوی، روانپزشکی و ... انتخاب کنید.
سخن آخر
فوبیای اجتماعی یا هراس اجتماعی یکی از مهم‌ترین اختلالات اجتماعی است که می‌تواند زندگی فرد را از روال طبیعی آن خارج کند. ترس بیش از اندازه از قرار گرفتن در کنار دیگران در بسیاری از جنبه‌های زندگی فرد ایجاد مشکل می‌کند. بنابراین شناخت نشانه های فوبیای اجتماعی و سپس پذیرفتن و تلاش برای رفع آن‌ها بسیار اهمیت دارد.
اگر با این اختلال درگیر هستید و یا یکی از عزیزانتان از آن رنج می‌برد، بهتر است هر چه زودتر برای درمان آن اقدام کنید. درمانگران ما در مرکز روانشناسی افق سلامت، از ابتدا تا انتهای مسیر سلامتی روان همراه شما هستند.
لینک کوتاه:
