نشخوار فکری؛ مزاحمی که رهایتان نمی‌کند!
در این مقاله می‌خوانید:
- تعریف نشخوار ذهنی
- دلایل نشخوار فکری چیست؟
- نشخوار فکری چه ارتباطی با سایر مشکلات روانشناختی دارد؟
- تاثیر نشخوار فکری
- راه‌های کاهش نشخوار فکری
- انتخاب کلینیک روان درمانی
تابه‌حال به نشخوار فکری مبتلا شده‌اید؟ اصلا می‌دانید نشخوار فکری چیست و با ذهن و جسمتان چه کار می‌کند؟
خیلی از ما در طول زندگی به نشخوار فکری دچار می‌شویم و گاهی یک مسئله بسیار و پیش‌پاافتاده و ساده را آنقدر در ذهنمان دوره می‌کنیم که تبدیل به یک چالش بزرگ و آزاردهنده برایمان می‌شود. نشخوار فکری میتواند به صورت یک بیماری روحی بروز کرده و شما را در زندگی فردی، اجتماعی و روابطتان با دیگران، با مشکلات جدی روبه‌رو کند.
در این مطلب از وبلاگ افق سلامت قصد داریم درباره نشخوار فکری و علت و نشانه‌های مهم بروز آن صحبت کنیم. اگر احساس می‌کنید که به نشخوار ذهنی مبتلا هستید و زندگی شما تحت تاثیر آن قرار گرفته است، در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.
تعریف نشخوار ذهنی
نشخوار فکری اتفاقی است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود به آن دچار می‌شوند. این حالت برای هر کسی به شکلی و در شرایط خاصی اتفاق می‌افتد و شدت آن متفاوت است. اما، به طور کلی نشخوار فکری در هر شرایط یکه بروز کند و هر چقدر طول بکشد، ازاردهنده است و توانایی مختل کردن زندگی فرد را دارد.
بگذارید برای آنکه تعریف این حالت را بهتر درک کنید، مثالی بزنیم. تصور کنید در حال رفتن به جایی هستید و می‌خواهید از مترو استفاده کنید. هنگام سوار شدن به مترو به شکل ناخودآگاه و به دلیل ازدحام جمعیت، به شخص دیگری برخورد می‌کنید. شبیه به اینکه او را هول داده‌اید. آن فرد شروع به اعتراض می‌کند و شما با یک عذرخواهی به موضوع پایان می‌دهید.
اما، در تمام طول روز و گاهی در تمام طول هفته به آن اتفاق فکر می‌کنید. خودتان را سرزنش می‌کنید که چرا بی‌دلیل عذرخواهی کردم؟ چرا توضیح ندادن این کار از روی عمد نبوده؟ چرا آن فرد فکر کرد از قصد و به دلیل بی‌فرهنگی او را هول دادم و ... .
در نشخوار فکری، فکرها پایان ندارند و هر چه بیشتر جلو می‌روید، میزان و شدت آن‌ها هم افزایش می‌یابد.
ما در طول روز به طور دائم در حال فکر کردن هستیم. این کار بخشی از روند طبیعی مغز ماست. اما زمانی که میزان و شدت افکار منفی و ناخوشایند، افزایش می‌یابد، به یک حالت آزاردهنده بدل می‌شود که روان شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
بهترین تعریف از نشخوار فکری این است که «فکر کردن به یک مسئله، تا حدی که برای فرد بسیار آزاردهنده و دردناک شود، نشخوار فکری نامیده می‌شود.»
دلایل نشخوار فکری چیست؟
نشخوار فکری به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد و عموما کسانی که یکی از این دلایل را تجربه کرده‌اند، با این حالت روبه‌رو می‌شوند. مهم‌ترین دلایل نشخوار فکری موارد زیر هستند:
سابقه ترومای روحی یا ضربه جسمی
عموما کسانی که ضربه و ترومای روحی و جسمی را تجربه‌اند بیش از دیگران به نشخوار فکری می‌شوند. در واقع می‌توان گفت، مشکلات روحی منجر به این حالت و فکر کردن مداوم به پیشامدها می‌شوند. این مورد را می‌توان در موارد زیر جست‌وجو کرد:
- از دست دادن عزیزان و به‌ویژه والدین
- جدایی و طلاق
- تصادف شدید
- وقوع حوادث طبیعی
- قرار گرفتن در معرض خشونت یا تجاوز
- شکست خوردن در یک رابطه عاطفی
و ...
وجود عوامل استرس‌زایی که قابل کنترل نیستند
بسیاری از اتفاقات در زندگی هر کسی وجود دارد که قابل کنترل نیستند اما حجمی از فکرهای ناخوشایند و منفی را به فرد منتقل می‌کنند. این مورد در اتفاقاتی مانند مسائل زیر بروز می‌کنند:
- بیکاری
- ناامنی شغلی
- ناامنی اجتماعی
- گرانی
و ... .
عدم موفقیت در انجام کارها
یکی دیگر از عمده‌ترین دلایل نشخوار فکری عدم موفقیت در کارهاست. اکثر افرادی که در انجام یک کار یا فعالیت شکست می‌خورند و یا در سطح مورد نظر خود در آن موفقیتی به دست نمی‌آورند، به نشخوار فکری دچار می‌شوند.
کمالگرایی
یکی دیگر از علل به‌وجود آورنده نشخوار ذهنی کمالگرایی است. افرادی که به شذت کمالگرا هستند و در هر چیزی ایده‌آل‌ترین حالت را می‌خواهند، بیش از دیگران به نشخوار فکری مبتلا می‌شوند. این افراد به طور مداوم به چرایی کم‌کاری، کند جلو رفتن کارها یا درست انجام نشدن آن‌ها فکر می‌کنند.
این کار در حالت‌های شدید، به یک خستگی روحی و فروپاشی روانی منجر می‌شود که گاهی فرد را درمانده می‌کند.
عزت نفس پایین
عزت نفس پایین از دیگر عواملی است که نشخوار فکری را در دیگران به وجود آورده یا آن را تقویت می‌کند. کسانی که عزت نفش پایینی دارند و درباره ارزشمندی خود دچار تردید هستند، دائما کارهای خود را مرور می‌کنند و در ادامه گاهی به سرزنش خودشان هم مشغول می‌شوند.
نشخوار فکری چه ارتباطی با سایر مشکلات روانشناختی دارد؟
نشخوار ذهنی با بخش قابل توجهی از مشکلات روانشناختی در ارتباط است و می‌توان گفت بعضی از این مشلات زمینه‌ساز بروز نشخوار فکری هستند. به زبان ساده برخی از مشکلات رواشناختی به عنوان یک نقطه شروع یا مقوم مهم برای بروز نشخوار ذهنی عمل می‌کنند. از جمله این موارد باید به مشکلات زیر اشاره کرد:
اضطراب
یکی از مهم‌ترین مشکلات روانشناختی که به عنوان یک تقویت‌کننده برای نشخوار فکری مطرح می‌شود، اضطراب است. افراد دارای مشکلات اضطرابی به واسطه مشکل خود، همیشه منتظر رخ دادن یک حادثه ناخوشایند هستند. بنابراین به طور مداوم به اسکن و بررسی ذهن خودشان روی می‌آورند و در طول روز نشخوار فکری را انجام می‌دهند.
افسردگی
یکی دیگر از مهم‌ترین تقویت‌کنندگان نشخوار ذهنی افسردگی است. فردی که به افسردگی مبتلاست، افکاری مبنی بر ناامیدی، خودتخریبی و پوچی دارد. به همین دلیل نشخوار فکری هم در او بروز پیدا می‌کند و می‌توان از افسردگی به عنوان یکی از نقاط شروع نشخوار فکری یاد کرد.
اختلال وسواس اجباری یا OCD
اختلال وسواس اجباری یا همان OCD نوعی مشکل روانشناختی است که فرد با حمله‌های فکری روبه‌رو می‌شود و برای از بین بردن این حالات، به کارهای خاصی روی می‌آورد. این کارها به صورت یک اجبار روانی و به صورت مکرر انجام می‌گیرند تا آرامش روانی را برای فرد ایجاد کنند.
در افرادی که با اختلال وسواس اجباری نشخوار فکری درباره درست یا کامل انجام دادن کارها زیاد بروز می‌کند.
انواع فوبیا
فوبیا نوعی ترس شدید است که درباره موارد خاصی در افراد ایجاد می‌شود. این مورد، فرد را به افکار افراطی درباره ترس‌های خود وادار می‌کند و حجمی از فکرهای ناخوشایند را به او تحمیل می‌کند. به همین دلیل می‌توان فوبیاها را هم به عنوان عواملی برای تقویت یا بروز نشخوار ذهنی معرفی کرد.
تاثیر نشخوار فکری
نشخوار فکری و ذهنی با تاثیرات گوناگونی روی افراد همراه است که در حالات شدید آن میتواند بسیار آزاردهنده و حتی خطرناک باشد. ازجمله مهم‌ترین تاثیر نشخوار فکری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
استرس
اولین تاثیر نشخوار فکری در فرد، ایجاد و بروز استرس است. زمانی که فرد به نشخوار فکری مبتلا می‌شود، انواع فکرهایی که در ذهن او مجال خودنمایی پیدا می‌کنند، به ایجاد استرس منجر می‌شوند و هورمون کورتیزول را در بدن ترشح می‌کنند.
به همین علت اگر به افرادی که دچار نشخوار فکری هستند نگاه کنید، استرس را در آن‌ها می‌بینید.
افکار خودتخریبی
نشخوار فکری به خودتخریبی فرد منجر می‌شود. همانطور که اشاره کردیم، عدم وجود عزت نفس در فرد، باعث ایجاد نشخوار فکری می‌شود. این نشخوار فکری در ادامه به ایجاد خودتخریبی، احساس سرخوردگی و حس بد نسبت به خود منجر می‌شود. این سیکل باطل به طور مداوم در زندگی فرد تکرار می‌شود و در بسیاری از موارد او را در چاهی از احساسات منفی رها می‌کند.
کاهش کنشگری
تحقیقات نشان می‌دهد نشخوار فکری باعث کاهش چشمگیری کنشگری فرد و انجام فعالیت می‌شود. بنابراین زمانی که به نشخوار فکری مبتلا می‌شوید، جز اینکه به این روند ادامه دهید و قادر به انجام هیچ کاری برای رهایی از آن نباشید، روی نمی‌آورید.
ابتلا به فشار خون
مهم‌ترین اثر جسمی نشخوار فکری فشار خون بالاست. فشار خون بالا نیز یکی از منابع مهم ابتلا به انواع بیماری‌هاست. به همین دلیل بهتر است اگر به نشخوار فکری دچار هستید، هر چه زودتر برای برطرف کردن و کاهش آن اقدام کنید.
راه‌های کاهش نشخوار فکری
همانطور که تا اینجا اشاره کردیم، نشخوار فکری اتفاقی است که روند زندگی طبیعی شما را با اختلال مواجه می‌کند و آرامش روانی‌تان راه به خطر می‌اندازد. بنابراین بهتر است پیش از شدت گرفتن این افکار و ایجاد فروپاشی روحی، راهکارهای کاهش آن را اجرایی کنید.
بهترین راه های کاهش نشخوار فکری را می‌توان در موارد زیر دید:
یادآوری این موضوع که اتفاق رخ داده و تمام شده یا غیر واقعی است
نشخوار فکری عموما درباره موصوعاتی اتفاق می‌افتد که رخ داده و تمام شده‌اند و یا فقط در ذهن شما اتفاق می‌افتند!
بنابراین هر زمان که به نشخوار فکری روی آوردید، به خودتان یادآوری کنید که این افکار غیراقعی یا تمام‌شده هستند. در این شرایط خودتان را به کار دیگری که نیاز به تمرکز دارد مشغول کنید. از آنجایی که مغز به طور طبیعی قادر به انجام دو فعالیت با تمرکز بالا نیست، شما را از افکار مزاحم دور می‌کند.
در این مسیر و برای رهایی از نشخوار فکری می‌توانید به تمرین‌های ذهن‌آگاهی و مدیتیشن روی آورید.
نوشتن همه افکار روی کاغذ
یک بار برای همیشه تمام افکار مزاحم و نشخوار فکری خودتان را روی کاغذ پیاده کنید. خجالت نکشید و هر چیزی را که به ذهنتان می‌آید یادداشت کنید. حتی اگر احساس ترس، اضطراب و استرس داشتید این کار را ادامه دهید و در جایی که احساساتتان تحریک شد، گریه کنید.
سپس کاغذی را که همه احساساتتان روی آن نوشته شده، با پاره کردن، به قطعه‌های کوچکی تبدیل کنید و یا آن‌ها را بسوزانید.
به این صورت هر زمان که نشخوار فکری به سراغتان می‌آید، به خاطر می‌آورید که همه آن افکار را یک بار نوشته و سوزانده‌اید. بنابراین چیزی که از بین رفته دیگر وجود ندارد و فکر کردن به آن بی‌معنی است. این راهکار به شما کمک می‌کند که میزان نشخوار فکری خودتان را به حداقل برسانید و رفته‌رفته آن را از بین ببرید.
روان درمانی را انتخاب کنید
عموما همه ما در برخورد با مشکلات، به سراغ افراد متخصص در آن زمینه می‌رویم تا مسئله را به‌خوبی حل کنیم. برای مثال زمانی که ماشین شما خراب می‌شود، ترجیح می‌دهید آن را به یک تعمیرکار خودرو نشان دهید تا اینکه خودتان برای درست کردنش اقدام کنید.
برای درمان و بهبود مشکلات روانشناختی هم نیاز به فرد معتمد و متخصصی دارید که در این زمینه به شما کمک کند. بنابراین از اهمیت و تاثیر روان درمانی برای کاهش نشخوار فکری و علائم آن غافل نشوید. به خاطر داشته باشید که روان درمان مسیر ی است که باید برای رسیدن به نتیجه آن صبور باشید و استمرار در آن را از یاد نبرید.
انتخاب کلینیک روان درمانی
برای انتخاب یک کلینیک روانشناسی معتبر با درمانگران قابل اطمینان نیاز به وسواس و دقت زیادی دارید. برای این کار می‌توانید از افراد باتجربه در این زمینه کمک بگیرید و یا با ورود به سایت کلینیک‌های روان درمانی، به دقت آن‌ها را بررسی و سپس انتخاب کنید. در این مسیر به یاد داشته باشید که تنها کلینیک‌ها و درمانگرانی را انتخاب کنید که نام و نشانی معتبری دارند و امکان بررسی پیشینه و سابقه کاری و تحصیلی آن‌ها وجود دارد.
کلینیک مشاوره و روان درمانی افق سلامت با بهترین کادر در زمینه‌های گوناگون درمانی، آماده ارائه خدمات به شماست. کافیست وارد سایت افق سلامت شوید و از بخش «دپارتمان‌ها» رزومه کاری و تحصیلی درمانگران را بخوانید.
خدماتی که کلینیک افق سلامت در اختیار شما قرار می‌دهد، شامل موارد زیر است:
- مشاوره و روان درمانی فردی
- مشاوره و روان درمانی خانواده
- مشاوره و روانشناسی کودک و نوجوان
- مشاوره زوج درمانی
- مشاوره پیش از ازدواج
- مشاوره گفتار درمانی
- روانپزشکی
- روانکاوی
و ... .
کلام آخر
نشخوار فکری اتفاقی است که میتواند روند طبیعی زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد و به ناآرامی روحی و فروپاشی روانی شما منجر شود. این اتفاق ما را از مسیر سلامت روان دور کرده و درون یک چرخه معیوب از ناراحتی‌ها و رنج قرار می‌دهد.
برای جلوگیری از نشخوار فکری و رهایی از آن بهتر است از روش‌های خودمراقبتی و روان درمانی استفاده کنید. درمانگران ما در کلینیک افق سلامت از ابتدا تا انتهای مسیر سلامتی روان همراه با شما هستند.
برای رزرو وقت مشاوره از کلینیک افق سلامت می‌توانید با دو شماره زیر تماس بگیرید:
۰۲۱۴۴۰۲۵۰۸۶
۰۲۱۲۶۱۵۹۴۸۳
لینک کوتاه:
