حسادت خوب است یا بد؟
سرفصل‌های این مقاله
برای همه ما اتفاق افتاده که در بزنگاه‌هایی از زندگی‌مان به دیگران حسادت کنیم یا از بودن کسی در یک جایگاه مشخص، ناراحت شویم. می‌توان گفت این یک ویژگی طبیعی در همه آدم‌هاست و هر کسی حسادت را درون خودش دارد.
اما آنچه آدم‌ها را درباره حسادت کردن به هم متمایز می‌کند میزان آن و نحوه بروز این احساس در آن‌هاست. افرادی هستند که از حس حسادت به درستی و برای پیشرفت خودشان استفاده می‌کنند و کسانی هم وجود دارند که آن را برای پایین کشیدن اطرافیان یا ضربه زدن به آن‌ها می‌خواهند.
حس حسادت در هر فردی به شکلی بروز می‌کند و در بسیاری از موارد شدید شدن این حس، کنترل اوضاع را از اختیار فرد خارج می‌کند و باعث آسیب‌های روحی و روانی به او می‌شود.
در این مطلب از وبلاگ افق سلامت قصد داریم شما را با تعریف حسادت و علائم و نشانه‌های آن آشنا کنیم. اگر دوست دارید درباره این موضوع بیشتر بدانید و اطلاعات خود را درباره اثرات آن بیشتر بالا ببرید، در ادامه این مطلب با ما همراه باشید:
حسادت چیست؟
شاید پاسخ به سوال حسادت چیست برایتان خنده‌دار باشد و بگویید مگر کسی هم پیدا می‌شود که نداند حسادت چیست و چه تعریفی دارد؟
حس حسادت همان احساسی است که فرد درون خودش فکر می‌کند آنچه دارد از آنچه باید داشته باشد و لیاقت اوست کمتر است! تفاوتی ندارد که حسادت درباره چه چیزی اتفاق می‌افتد یا بحث مسائل مالی مطرح است یا عاطفی. فردی که این حس را درون خودش دارد، در مواجهه با هر چیزی این احساس را درون خودش حمل می‌کند.
اگر حسادت را به عنوان یک طیف در نظر بگیریم از 1 تا 10 به آن رتبه بدهیم، می‌توانیم نوسانات این احساس را هم بیشتر بشناسیم. برای مثال حس حسادت بعضی از آدم‌ها به سمت عدد 1 متمایل است و برخی به سمت عدد 10 متمایلند. در این میان آدم‌هایی هم هستند که این حس را به اندازه و در حد تعادل درون خودشان دارند.
حسادت به دیگران یا موقعیت‌ها و کار آن‌ها در همه ما وجود دارد و ممکن است در شرایطی این حس را بیشتر بروز دهیم یا درونمان کمتر باشد.
به طور کلی باید گفت حسادت یک احساس درونی است که فرد را نسبت به داشته‌های دیگران حساس می‌کند و می‌تواند به صورت منفی یا مثبت بروز کند.
حسادت در روانشناسی
تعریف حسادت در روانشناسی با آن تعریفی که همیشه از حس حسادت شنیده‌ایم تفاوت چندانی ندارد. اما در روانشناسی، این احساس با دقت و جزییات بیشتری بیان شده است.
حسادت در روانشناسی یک پاسخ هیجانی است که از حدود دو سالگی اتفاق می‌افتد و یک واکنش طبیعی در کودکان است که نسبت به آن آگاهی ندارند. حس حسادت ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد و نکته جالب درباره آن این است که حسادت به مرور زمان ایجاد می‌شود و بسته به برخوردی که دیگران درباره آن دارند، کم و زیاد می‌شود.
در الگوی حسودی معمولا احساس ترس هم وجود دارد و به نوعی این دو احساس با هم پیوند دارند. به زبان ساده یک شخص به دنبال احساس ترس نسبت به جایگاه عاطفی خود نزد دیگری، موقعیت شغلی و تحصیلی و ... به حسادت‌ورزی روی می‌آورد.
به طور کلی حسادت یک واکنش و پاسخ نسبت به شرایط بیرونی است که فرد خودش را در یک عدم امنیت می‌بیند. این حس می‌تواند در کودک و نوجوان، بزگسالان و افراد مسن ایجاد شود.
تفاوت حسادت و غبطه
شاید بپرسید که غطبه و حسادت چه تفاوتی با هم دارند و چرا دو مدل نامگذاری برای این حس در نظر گرفته شده است. غبطه در واقع سویه مثبت و روشن حسادت است که احساس خوبی را ایجاد می‌کند. اگر مثال حسادت و شباهت آن با یک طیف را خاطرتان باشد، غبطه در واقع سویه‌ای از حسادت است که به عدد 1 طیف نزدیک می‌شود.
فردی که به جایگاه مادی و معنوی دیگران غبطه می‌خورد، در واقع در عین حسر خوردن نسبت به موقعیت فرد، برای او ابراز خوشحالی قلبی می‌کند و در مراحل بالاتر، تلاش می‌کند که از این حس حسادت مثبت در جهت پیشرفت خودش استفاده کند.
اما حسادت شدید یا معمولی همان سمت منفی و ناخوشایند این احساس است که فرد از پیشرفت و موقعیت دیگران ناراحت می‌شود و تلاش می‌کند هر طور که شده، فرد را از جایگاهش بیرون کند و خودش در آن مقام جای بگیرد.
اگر قرار باشد تفاوت غبطه و حسودی را به سادگی بگوییم، می‌توان گفت غبطه و حسادت دو برادری هستند که اولی خیر و دومی شر است!
ریشه های حسادت چیست؟
تابه‌حال به این موضوع فکر کرده‌اید که ریشه های حسادت و علت حسادت چیست و چرا برخی افراد گاهی به حسادت روی می‌آورند؟
همانطور که اشاره کردیم، حسادت علی‌رغم آنکه درون همه وجود دارد و به عنوان واکنشی هیجانی معرفی می‌شود، به مقدار بیشتری آموختنی است و شرایط و موقعیت‌های مختلف در آن نقش دارند. ممکن است این حسادت در کودکان ایجاد شود یا حسادت عاشقانه در زنان و مردان باشد و ... . در هر صورت حس حسادت احساسی است که اگر کنترل و مدیریت نشود، از نظر ذهنی و روحی به فرد آسیب می‌رساند.
مهم‌ترین علت حسادت را می‌توان در موارد زیر نام برد:
محیط خانواده و تفاوت‌های فردی
مهم‌ترین علت ایجاد حسادت در افراد به دلیل محیط خانواده، سبک تربیت پدر و مادر و تفاوت‌های فردی رخ می‌دهد. والدین در شکل‌گیری حس حسادت به‌ویژه در کودکان نقش زیادی دارند. مقایسه کودک با دیگران و خصوصا گروه همسالان، تحقیر کودک و برشمردن برتری‌ها و توانایی‌های خواهر و برادر او و ... می‌تواند احساس حسادت منفی را در فرد به وجود بیاورد و اعتمادبه‌نفس و عزت نفس او را زیر سوال ببرد. زمانی که والدین ناتوانی‌های کودک را به او گوشزد می‌کنند، مجموعه‌ای از ناامنی را به او القا می‌کنند که در آینده تبدیل به حس حسادت شدید در او می‌شود.
بنابراین یکی از اصلی‌تری علل حسادت محیطی است که کودک در آن رشد می‌کند و در برخورد با دیگران قرار می‌گیرد.
برخوردهای تبعیض‌آمیز
برخوردهای تبعیض‌آمیز می‌توانند حس حسادت را در افراد بیدار کنند و آن‌ها را در یک رقابت منفی و عذاب‌آور با دیگران قرار دهد. این رفتار تبعیض‌آمیز ممکن است در هر فردی و هر شرایط و سن و سالی دیده شود. برای مثال پدر و مادر که به فرزند کوچکتر خود توجه بیشتری می‌کنند، مردی که همسر خودش را نادیده می‌گیرد و با بقیه خانم‌ها رفتار دلپذیری دارد، رییسی که کارمند شایسته را کنار می‌گذارد و آشنایان خودش را سر کار می‌آورد و ...، همگی در شکل‌دهی حسادت در دیگران تاثیرگذارند.
احساس محرومیت
محرومیت مسئله‌ای که است که حسادت را در دیگران و خصوصا کودک برمی‌انگیزد. زمانی که فرد احساس می‌کند از امکانات، شایط یا وسایل خاصی محروم شده است در حالیکه دیگران به راحتی به آن دسترسی دارند، حس حسادت درون او شکل می‌گیرد.
برای مثال فردی که شغل مناسبی ندارد، از تحصیلاتی که همیشه دوست داشته محروم بوده یا کودکی که از داشتن اسباب‌بازی‌های جدید و تخت خواب و ... محروم است، این حس حسادت در او شکل می‌گیرد.
نشانه‌های حسادت
حسادت نیز مانند بسیاری از احساسات دیگر با علائم و نشانه‌هایی همراه است که با مشاهده آن می‌توانید به وجود این احساس در خود یا دیگران پی ببرید:
انتقاد همراه با تخریب
انتقاد از دیگران به تنهایی کار خوب و پسندیده‌ای است و می‌تواند زمینه رشد دیگران را هم فراهم کند. اما انتقاد نیز جهت مثبت و منفی دارد که فرد حسود به سمت منفی ان متمایل می‌شود. افرادی که تمام تلاششان را برای انتقاد منفی از دیگران می‌کنند و این انتقاد را به جهت تحقیر افراد بیان می‌کنند در حقیقت به دلیل وجود حس حسادت درونشان این کار را انجام می‌دهند.
چاپلوسی در حضور و دورویی
گاهی افرادی را در زندگی می‌بینیم که در حضور برخی از آدم‌ها به تملق و چاپلوسی آن‌ها می‌پردازند و پشت سر آن‌ها به عیب‌گویی و تخریب شخصیتی آن‌ها روی می‌آورند. این افراد رفتارهای خود را در راستای حسادت به دیگران بروز می‌دهند و می‌توان حس حسادت را به روشنی در آن‌ها دید.
دروغگویی
فرد حسود از بیان دروغ درباره افرادی که نسبت به آن‌ها حسادت می‌کند ابایی ندارد. بنابراین می‌توان گقت یکی از نشانه‌های حسادت دروغگویی بدون ترس و در جهت تخریب تصویر دیگران است.
احساس خوب در زمان ناراحتی دیگران
از دیگر علائم حسادت خوشحالی فرد هنگام ناراحتی دیگران است. در واقع کسی که به دیگران حسادت می‌کند از تماشای شکست‌ها و ضربه‌هایی که به دیگران وارد می‌شود خوشنود می‌شوند.
ضربه زدن و آسیب رساندن
گاهی حسادت خودش را با آسیب رساندن به دیگران نشان می‌دهد و به این ترتیب افرادی را می‌بینیم که حاضرند برای رسیدن خودشان به جایگاه بالاتر، دیگران را پایین بکشند و به هر روشی آن‌ها را زمین بزنند. تفاوتی نمی‌کند که حس حسادت در یک کودک به وجود می‌آید یا این احساس در یک فرد بزرگسال وجود دارد. در هر صورت نتیجه آن ضربه زدن و آسیب رساندن به دیگران است.
شایعه‌سازی
یکی دیگر از علائم حسادت که در افراد بسیاری دیده می‌شود، شایعه‌سازی است. کسانی که به دیگران حسادت می‌کنند دائما در حال شایعه‌پراکنی درباره آن‌ها هستند تا با این روش آن‌ها را زمین بزنند.
درمان حسادت
همانطور که اشاره کردیم، حسادت به افراد زیادی آسیب می‌زند و بیش از همه فرد حسود را درون یک قفس تاریک از احساسات منفی، خلاءها و ترس‌ها قرار می‌دهد. در بسیاری از موارد حسادت آشکار تعادل روانی فرد را به هم می‌ریزد و سلامت روان او را تهدید می‌کند.
حسادت منفی و فزاینده درون یک فرد موجب می‌شود که او بسیار از روابط خود را از دست بدهد و دائما در میان مجموعه‌ای از احساسات ناخوشایند دست و پا بزند. به همین دلیل درمان حسادت و استفاده از راهکارهایی که می‌تواند سویه منفی این حس را کمرنگ‌تر کند، بسیار مهم است.
بهترین درمان حسادت برای افرادی که حس حسادت را درون خود دارند، گفت‌وگو مشاوره است. به همین دلیل مشاوره روان درمانی به خوبی می‌تواند حسادت در کودکان یا حس حسادت در مردان و زنان را شناسایی و ریشه‌یابی کند.
خیلی اوقات حسادت جبران افراطی یک کمبود درونی است که به این شکل بروز کرده است. مراجعه به یک درمانگر متخصص و کارآزموده در زمینه روانشناسی می‌تواند بهترین شیوه درمان این حس باشد.
در این مسیر می‌توانید از مشاوره کودک و نوجوان برای کودکان و مشاوره‌های فردی برای بزرگسالان استفاده کنید. به خاطر داشته باشید درمانگرانی را انتخاب کنید که از تخصص و مهارت کافی در این زمینه برخوردارند و امکان بررسی رزومه کاری و تحصیلی آن‌ها وجود دارد.
کلینیک مشاوره و روانشناسی افق سلامت با دارا بودن بهترین کادر از درمانگران در زمینه‌های گوناگون مشاوره و روان درمانی فردی، مشاوره خانواده، مشاوره زوج درمانی، گفتار درمانی، گروه درمانی، مشا.ره پیش از ازدواج، نوروفیدبک، روانپزشکی و ... آماده ارائه خدمت به شماست.
همین حالا با ورود به سایت رسمی افق سلامت این امکان را دارید که با رزومه کاری و تحصیلی درمانگران آشنا شده و خدمات مورد نظرتان را انتخاب کنید.
سخن آخر
حسادت احساسی است که به راحتی ناامنی روانی را برای فرد ایجاد می‌کند و او را در شرایط بسیار سخت و متناثضی از ترس و کمبود قرار می‌دهد. حسادت به عنوان یک احساس طبیعی و عادی از کودکی شکل می‌گیرد. اما نحوه تربیت، برخورد اطرافیان، محیطی که کودک در آن رشد کرده و ... می‌تواند این احساس را در جهت مثبت یا منفی هدایت کند.
در این مطلب تلاش کردیم شما را با حسادت و تعریف آن و علائم و نشانه‌هایی که دارد آشنا کنیم. اگر به سلامت روان خود و عزیزانتان اهمیت می‌دهید، همین حالا در مسیر سلامتی حرکت کنید.
لینک کوتاه:
