همه چیز درباره بیماری نارکولپسی یا اختلال حمله خواب
در این مقاله می‌خوانید:
- مراحل خواب چگونه اتفاق می‌افتد؟
- حمله خواب چیست؟
- علائم حمله خواب
- علت حمله خواب چیست؟
- بیماری نارکولپسی چه اثراتی را بر جای می‌گذارد؟
- درمان بیماری نارکولپسی
تابه‌حال تجربه خواب ناگهانی را داشته‌اید؟ مثل حالتی که درست وسط یک فعالیت روزانه طبیعی، احساس خواب‌آلودگی شدید به شما دست بدهد و برای چند دقیقه یا چند ثانیه به خواب بروید.
شاید بتوان گفت تقریبا هر کسی در طول زندگی خود، خوابیدن ناگهانی را تجربه می‌کند. این حالت به دلایل مختلف مثل خستگی بیش از حد، کم‌خوابی یا بیماری و مصرف برخی داروها اتفاق می‌افتد و به ندرت پیش می‌آید.
اما در برخی افراد این مدل به خواب رفتن در دوره‌های پشت سر هم و برای چندین بار رخ می‌دهد و روند زندگی طبیعی آن‌ها را دچار مشکل و اختلال می‌کند.
این حالت در افراد فقط به خوابیدن یکباره محدود نمی‌شود و همراه با علائم و نشانه‌های دیگری مثل فلج عضلات و ... هم هست.
نامی که روی این اختلال گذاشته‌اند، اختلال حمله خواب است که برخی از افراد را درگیر می‌کند و نظم زندگی آن‌ها را به هم می‌ریزد. در این مقاله از وبلاگ افق سلامت قصد داریم شما را با اختلال حمله خواب و علائم و نشانه‌های این اختلال آشنا کنیم. اگر دوست دارید درباره این اختلال بیشتر بدانید و اطلاعات خودتان را درباره آن تکمیل کنید، در ادامه این مطلب همراه ما باشید.
مراحل خواب چگونه اتفاق می‌افتد؟
خوابیدن و مراحل به خواب رفتن، شبیه به یک چرخه عمل می‌کند که هر روز و در هر بار خوابیدن تکرار می‌شود. این چرخه پنج مرحله اصلی را در برمی‌گیرد که مغز به صورت خودکار آن‌ها را انجام می‌دهد تا یک نفر به خواب بروید. این پنج مرحله از خواب را می‌توان به شکل زیر بیان کرد:
مرحله اول: مرحله اول خواب، در حدود 4 تا 5 درصد چرخه خواب را شامل می‌شود. در این مرحله فرد به خواب سبکی می‌رود و دچار کندی فعالیت ماهیچه‌ها و در برخی موارد کشش عضلانی می‌شود.
مرحله دوم: در مرحله دوم که حدود 45 تا 55 درصد از چرخه خواب را در برمی‌گیرد، میزان تنفس، ضربان قلب و همچنین دمای بدن کاهش می‌یابد.
مرحله سوم: مرحله سوم از چرخه خواب در حدود 4 تا 6 درصد در این چرخه نقش دارد و فرد به مرحله خواب عمیق وارد می‌شود. در این مرحله مغز به آهستگی شروع به تولید امواج می‌کند.
مرحله چهارم: 12 تا 16 درصد از چرخه خواب در مرحله چهارم وجود دارد. در این مرحله فرد به خواب بسیار عمیق فرو می‌رود به طوری که ریتم نفس‌های او حالت خاصی پیدا می‌کند. در این مرحله می‌توان برخی از حرکات بسیار ضعیف ماهیچه‌ای را هم مشاهده کرد.
مرحله پنجم: در مرحله پنجم چرخه خواب که 20 تا 25 درصد از این چرخه را شامل می‌شود، می‌توان حرکت سریع چشم‌ها، سرعت صعودی امواج مغزی، افزایش سرعت ضربان قلب و تنفس، رویاپردازی و آرامش ماهیچه‌ها را مشاهده کرد.
حمله خواب چیست؟
برخی از افراد در پاسخ به این سوال که حمله خواب چیست به اشتباه بیان می‌کنند که حمله خواب حالت کابوسی است که در خواب برای فردی اتفاق می‌افتد. گاهی نیز حمله ی خواب را با حمله پانیک هنگام خواب اشتباه می‌گیرند. (برای آگاهی از پانیک و علائم آن روی تصویر زیر کلیک کنید.) در حالیکه حمله خواب با این تصور هماهنگ نیست و حالت‌های خاص و ویژه‌ای دارد.
بهترین تعریف اختلال حمله خواب به این شکل بیان می‌شود:« اختلال حمله خواب یا نارکولسپی از جمله اختلالاتی است که به حوزه مغز و اعصاب مرتبط می‌شود. در این اختلال فرد با حالت شدیدی از خواب‌آلودگی در طول روز مواجه می‌شود و یا در برخی مواقع به طور ناگهانی کنترل عضلات خودش را از دست می‌دهد. به زبان ساده این اختلال در اثر تغییرات آن بخش از مغز که مسئول خواب است ایجاد می‌شود.»
نارکولپسی یا همان اختلال حمله خواب بیش از چیزی که تصور می‌کنید شایع است و تقریبا عده زیادی از افراد در سراسر دنیا به آن مبتلا هستند. به همین دلیل امروزه عده زیادی به دنبال آگاهی از علائم بیماری حمله خواب و درمان حمله خواب در روز هستند.
علائم حمله خواب
اختلال حمله خواب با علائم و نشانه‌های خاصی همراه است که با مشاهده آن‌ها تا حدی می‌توانید به وجود این اختلال پی ببرید. از جمله مهم‌ترین علائم نارکولپسی (حمله ی خواب) می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کاتاپلکسی(cataplexy)
از شایع‌ترین و مهم‌ترین نشانه های حمله خواب می‌توان به کاتاپلکسی اشاره کرد. کاتاپلکسی در واقع به از دست دادن کنترل ماهیچه‌ها گفته می‌شود. زمانی که حمله خواب به فرد دست می‌دهد، در حالت بیداری کنترل ماهیچه‌های بدن خود را از دست می‌دهد که این اتفاق در اثر هیجانات زیاد و احساسات شدید مثل گریه کردن یا خندیدن رخ می‌دهد.
فلج خواب
فلج خواب از دیگر علائم بیماری حمله خواب است که برخی از افراد آن را با نام بختک خواب می‌شناسند. در این حالت، فرد در ابتدا یا انتهای خواب خود، قادر به حرکت کردن یا صحبت کردن نیست.
توهم
از دیگر علائم حمله خواب می‌توان به توهم اشاره کرد. افرادی که به حمله خواب مبتلا هستند، بعضی مواقع فرد چه در حالت خواب و چه در حالت بیداری، احساساتی مثل ترس، توهم‌های شنیداری و دیداری و احساس سرزندگی را تجربه می‌کنند.
شب بیداری
گاهی بیماری حمله خواب باعث شب بیداری افراد می‌شود. به طوری که فرد بی‌خواب شده و حالاتی مثل افزایش سطح هوشیاری، افزایش ضربان قلب و گرگرفتگی را تجربه می‌کند.
خواب کوتاه
یکی از بخث‌برانگیزترین علائم بیماری نارکولپسی خواب کوتاه است. خواب کوتاه به این معنی است که فرد در حال انجام فعالیت، مثل کار کردن، صحبت کردن و ... یک دوره بسیار کوتاه از خواب را تجربه می‌کند و پس از بیدار شدن چیزی را به خاطر نمی‌آورد.
ورود سریع به مرحله پنجم خواب
همانطور که اشاره کردیم، چرخه خواب پنج مرحله را شامل می‌شود. آخرین مرحله که با عنوان REM نیز شناخته می‌شود، در حدود 90 دقیقه پس از به خواب رفتن افراد ایجاد می‌شود و رویاپردازی نیز در این مرحله رخ می‌دهد. کسانی که به بیماری نارکولپسی مبتلا هستند، به سرعت وارد مرحله REM می‌شوند.
در این حالت فرد دیدن رویاهای واضح و فلج عضلات تجربه می‌کند. حتی اگر خواب او در میان روز اتفاق بیفتند.
خواب آلودگی بیش از حد روزانه
افرادی که در طول روز و به طور مستمر حالات خواب‌آلودگی بیش از حد را تجربه می‌کنند که برای مدت طولانی همراه با آن‌هاست، ممکن است به اختلال حمله خواب مبتلا شده باشند.
علت حمله خواب چیست؟
سوالی که در برخورد با این اختلال مطرح می‌شود این است که علت حمله خواب چیست و چه اتفاقی به بروز علائم و نشانه‌های آن منجر می‌شود. نکته جالب درباره علت حمله ی خواب این است که همچنان تحقیق روی علل این اختلال ادامه دارد و هنوز دلایل قطعی برای بروز آن بیان نشده. اما دلایلی که تاکنون درباره ایجاد این اختلال مطرح شده است را می‌توان در موارد زیر جای داد:
ژنتیک
برخی از محققان روی این مسئله که ژنتیک باعث بروز حمله ی خواب هستند اجماع دارند و دلایل رخ دادن آن را در میان ژن‌ها بررسی می‌کنند.
محرک‌های محیطی
برخی از محرک‌های محیطی مانند ویروس‌ها، هیجانات شدید و ... نیز می‌توانند به بروز نارکولپسی منجر شوند. این محرک‌ها بر فعالیت‌های شیمیایی مغز اثر می‌گذارند و اختلال حمله خواب را ایجاد می‌کنند.
کمبود هیپوکرتین (hypocretin)
کمبود هیپوکرتین که برخی آن را با نام اورکسین می‌شناسند، در افراد مبتلا به حمله خواب وجود دارد. هیپوکرتین یک نوع ماده شیمیایی است که مسئولیت تنظیم برانگیختگی و خواب را بر عهده دارد. بدن افرادی که مبتلا به حملات ناگهانی خواب هستند، به اندازه کافی سلول‌های HCRT که هیپوکرتین را ترشح می‌کنند، تولید نمی‌کند.
در جریان این اتفاق کنترل بر بیداری کاهش می‌یابد و باعث به وجود آمدن اختلال حمله خواب می‌شود.
بیماری نارکولپسی چه اثراتی را بر جای می‌گذارد؟
ابتلا به اختلال حمله خواب برای افراد آثار و پیامدهایی را به دنبال دارد که در نهایت به ایجاد اختلال و مشکل در زندگی طبیعی آن‌ها منجر می‌شود. به زبان ساده افرادی که به حمله خواب مبتلا می‌شوند، تجربیات ناخوشایندی را در طول زندگی طبیعی خود به دست می‌آورند که زمینه‌ساز برخی از مشکلات و بیماری‌های دیگر است.
از جمله مهم‌ترین آثاری که بیماری حمله خواب به دنبال می‌آورد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مشکل در تمرکز
اختلال حمله خواب تمرکز را در طول روز از بین می‌برد و فرد بیمار را برای انجام فعالیت‌هایی که به تمرکز و دقت نیاز دارد، دچار زحمت می‌کند.
اضطراب
اولین و مهم‌ترین اثری که بیماری نارکولپسی به دنبال می‌آورد اضطراب است. فرد در این حالت دوره‌های اضطرابی شدیدی را تحمل می‌کند و از دوباره اتفاق افتادن حمله خواب هراس دارد. ( با کلیک روی تصویر زیر، راه‌های درمان اضطراب را بخوانید.)
حافظه
این اختلال همچنین می‌تواند حافظه را تحت تاثیر قرار دهد و افراد را در به خاطر سپردن کارها دچار اختلال کند.
افسردگی
از دیگر نتایج بیماری حمله ی خواب می‌توان به افسردگی اشاره کرد. افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، معمولا افسردگی را تجربه می‌کنند. این حالت به دلایل مختلفی صورت می‌گیرد که مهم‌ترین آن ایجاد بی نظمی و اختلال در زندگی روزانه و طبیعی است. (با کلیک روی عکس زیر، درباره افسردگی بیشتر بخوانید.)
روابط اجتماعی
این اختلال در روابط اجتماعی فرد نیز اشکالاتی را به‌وجود می‌آورد. ممکن است دیگران احساس کنند که فرد تظاهر به خوابیدن کرده یا به قصد بی‌ادبی این کار را انجام می‌دهد. همچنین احتمال مسخره شدن از سوی دیگران نیز وجود دارد.
درمان بیماری نارکولپسی
درمان بیماری نارکولسپی به روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد که هر یک از آن‌ها با تشخیص و تجویز درمانگر متخصص انجام می‌گیرد. برای درمان اختلال حمله خواب بهتر است در ابتدا از یک روانشناس یا روانپزشک متخصص کمک بگیرید و راهکارهای درمانی آن‌ها را اجرا کنید.
راه‌های درمان اختلال حمله خواب را می‌توان در موارد زیر جست‌وجو کرد:
مشاوره و روان درمانی
یکی از مهم‌ترین راه‌های درمان حمله خواب در روز استفاده از مشاوره و روان درمانی تخصصی است. بیماری حمله ی خواب می‌تواند به استرس و افسردگی منجر شود و فرد را به دلیل شرایطی که دارد دچار خجالت کند.
مراجعه به مشاور و روان درمانگر و صحبت درباره این مشکل می‌تواند تا حد زیادی موثر باشد و با آموزش کنترل احساسات، فرد را از نظر روانی در امنیت قرار دهد. برای این کار بهتر است به کلینیک‌های تخصصی و معتبر با نام و نشانی مشخص مراجعه کنید.
تغییر در سبک زیادی
ابتلا به حمله خواب تا حد زیادی با سبک زندگی در ارتباط است. بنابراین تغییر در برنامه ناسالم روتین زندگی می‌تواند به شکل موثری در کاهش علائم و بروز حملات ناگهانی خواب عمل کند. تغییر در موارد زیر تاثیر خوبی را بر درمان بیماری نارکولپسی می‌گذارد:
- تنظیم دقیق زمان خواب
- ایجاد تغییر در تغذیه و اقدام به رژیم غذایی سالم
- اضافه کردن ورزش به روتین زندگی
- عدم مصرف داروهایی که باعث خواب‌آلودگی می‌شوند
- پرهیز از مصرف کافئین، نیکوتین و الکل
- تقسیم کارهای سخت و زیاد به فعالیت‌های کوچک و سبک
- مدیریت احساسات و کنترل بر هیجانات
دارو درمانی
دارو درمانی نیز از دیگر راه های درمان حمله ی خواب است که در برخی افراد با نشانه‌های شدید و آسیب‌زننده این اختلال به کار گرفته می‌شود. برخی از داروها مانند داروهایی که در گروه محرک‌ها قرار دارند، داروهای ضد افسردگی و ... نیز برای درمان اختلال حمله خواب به کار می‌روند.
دقت کنید که دارو درمانی فقط با تشخیص و تجویز روانپزشک متخصص انجام می‌گیرد و به هیچ عنوان نباید به صورت خودسرانه یا خودمختار اقدام به مصرف دارو کنید.
نوروفیدبک
نوروفیدبک به عنوان یکی از بهترین و جدیدترین روش‌هایی معرفی می‌شود که برای درمان برخی از بیماری و اختلالات به شکل موثری کاربرد دارد. از نوروفیدبک برای درمان مشکل تمرکز، حافظه و اختلالات خواب نیز استفاده می‌شود و پس از تکمیل دوره درمانی، اثربخشی خودش را نشان می‌دهد.
با نوروفیدبک می‌توان مغز را به شکل فعال آموزش داد و به این ترتیب مغز به ترمیم و بازسازی فعالیت‌های خودش می‌پردازد. (برای آشنایی با نوروفیدبک و تاثیرات آن، روی تصویر زیر کلیک کنید.)
سخن آخر
اختلال حمله خواب می‌تواند نظم روتین زندگی افراد را به هم بزند و آن‌ها با انواع اختلالات مانند افسردگی و اضطراب و ... روبه‌رو کند. بیماری حمله خواب نیاز به درمان تخصصی دارد و این درمان باید توسط متخصص کارآزموده انجام گیرد.
کلینیک مشاوره و روانشناسی افق سلامت با دارا بودن بهترین کادر از درمانگران آماده ارائه انواع خدمات روان درمانی به شماست. همین حالا با ورود به سایت رسمی کلینیک افق سلامت این امکان را دارید که خدمات مرکز و رزومه کاری و تحصیلی درمانگران را بررسی کرده و متناسب با نیاز خود اقدام کنید.
لینک کوتاه:
