نگاهی ریزبینانه به اختلال دوقطبی شیدایی

 

اختلال دوقطبی شیدایی در زمره اختلالات خلقی به شمار می آید که شاخصه مهم آن مبدل شدن دوره اوج سرخوشی و شیدایی به ناامیدی و افسردگی می باشد. فرد مبتلا به اختلال افسردگی شیدایی یا دوقطبی شیدایی با نوسانات بسیار شدید رفتاری و خلقی دست به گریبان است. غالباً احتمال بروز این اختلال در سنین نوجوانانی بیشتر می باشد.

 

در سوی مقابل، درصد ابتلا به این نوع اختلال خلقی در سنین بالای چهل سالگی کمتر به چشم می خورد. بروز تغییرات در خلق و خو و نوع رفتار فرد، تعاملات اجتماعی و امور روزمره او را بشدت تحت شعاع قرار می دهد. در برخی مواقع و در صورت انجام ندادن هیچگونه اقدام درمانی، فرد مبتلا به اختلال دوقطبی شیدایی رفتارهای تحریک کننده و خطرناکی را از خود نشان می دهد.

 

بر همین اساس، کسب اطلاعات کافی و آشنایی لازم و شناخت این نوع اختلال، به عنوان یکی از پیش شرط های لازم برای کمک به افراد دارای افسردگی شیدایی به شمار می رود. به طور کلی، همه افراد در رفتار و خلق و خوی خود از نوساناتی برخوردار می باشند. در برخی مواقع فرد در وجود خود بسیار عصبی و ناراحت بوده و در زمان دیگری از شادی و خوشحالی قابل توجهی بهره می برد.

 

در هر حال، این نوسانات و تغییر و تحولات عاطفی، امری طبیعی و نرمال محسوب می شود. بدون تردید، اینگونه رفتارها در وجود هر فردی بروز پیدا می کند. در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی شیدایی، این رفتارها و نوسانات خلق و خو با شدت و حدت بسیار بیشتری ظهور پیدا می کند. بر همین اساس، اختلال دوقطبی شیدایی، علاوه بر مختل و مشوش کردن روابط عادی و روزمره فرد، تحصیل و کار شخص را نیز بشدت تحت تاثیر قرار می دهد.

 

 

                                                        

 

 

برای بسیاری از افراد این سوال پیش می آید که اختلال دوقطبی چیست؟ در جواب باید خاطر نشان کرد که اختلال دوقطبی شیدایی به عنوان یک اختلال خلقی، به تغییرات و نوسانات بسیار شدید در رفتار و خلق و خوی افراد منجر می شود. ناگفته نماند که در این موضوع که اختلال دوقطبی چیست، اختلال دوقطبی متناسب با نام در نظر گرفته شده برای آن، حمله های آشفتگی و افسردگی را در بر می گیرد.

 

 

بر این اساس، اختلال دوقطبی شیدایی با بروز حالت هایی نظیر بروز افکار خود بزرگ بینانه، کاهش نیاز به خواب، پرش افکار و عدم تمرکز، تحریک پذیری و افزایش سطح انرژی همراه می باشد. عده ای از مبتلایان به این اختلال ممکن است هر دو نوع دوره شیدایی و افسردگی را تجربه نمایند و دسته ای دیگر از مبتلایان فقط در معرض دوره های شیدایی یا مانیایی قرار بگیرند.

 

 

شایان ذکر است که در اختلال دوقطبی شیدایی یا افسردگی شیدایی زنان و مردان به یک اندازه در معرض این عارضه قرار می گیرند. به طور کلی، اختلال دو قطبی سبب ایجاد تغییرات شدید در رفتارهای فردی و نوسان در سطح انرژی و همینطور تغییرات بسیار شدید خلق و خو در فرد می شود. نوسانات خلقی در این اختلال و تغییر رفتار و خلق و خو از حالت شیدایی به جنون یا بر عکس، به صورت لحظه ای و آنی در فرد بروز پیدا می کند. بر همین اساس، در زمانی که دوره شیدایی بر وجود فرد استیلا می یابد، شاهد واکنش های لحظه ای و آنی از او هستیم.

 

 

به عنوان نمونه، فرد در این حالت به یکباره تصمیم به استعفا از کارش گرفته و یا تصمیماتی خارج از محدوده منطق و عقل و به شدت هیجانی می گیرد. 

 

                                                             

 

 

اختلال دوقطبی شیدایی متناسب با نوع اختلال از علائم و نشانه های متفاوتی برخوردار می باشد، اما در حالت کلی، نشانه های این اختلال در افراد یکسان و مشابه بروز پیدا می کند. یکی از علائم مهم اختلال افسردگی شیدایی، افسردگی می باشد. بر این اساس، در فرد مبتلا به اختلال دوقطبی شیدایی، لذت نبردن از موقعیت ها و احساس غم و اندوه زیاد، به نحو بارز و برجسته به چشم می خورد.

 

 

بر اساس آمار های ارائه شده از سوی روانشناسی بالینی، در بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی، علائم افسردگی شدید، افزایش چشمگیری دارد. حالت افسردگی در وجود این افراد برای مدت های مدید برجای می ماند. در نتیجه این امر، پرداختن به روال عادی زندگی برای آنها سخت و در عین حال غیر ممکن می شود.

 

 

از دیگر علائم مهم اختلال دوقطبی شیدایی، تغییرات و نوسانات حالت روحی فرد می باشد. بر این اساس، فرد مبتلا به این اختلال، آسیب پذیری بسیار بالایی از نظر روحی پیدا می کند. این آسیب پذیری سبب ایجاد احساساتی مانند زود رنجی و حساسیت زیاد، برآورد کردن بیشتر توانایی و قدرت، افزایش اعتماد به نفس، انرژی زیاد و بی قراری، بروز افکار خودکشی و نوسان داشتن میان احساس سرخوشی و غمگینی در وجود فرد می گردد. یکی دیگر از نشانه های بارز اختلال دوقطبی شیدایی، تغییر افکار فرد می باشد. به همین جهت، بروز این اختلال سبب ایجاد تغییر در باورها، نگرش ها و افکار فرد می شود. افکار بزرگ منشانه، خود بزرگ بینی، پرش افکار و داشتن مشکل در تمرکز کردن، برخورداری از ایده های جدید و خلاقیت و قضاوت ضعیف، بخشی از تغییرات ایجاد شده در این زمینه به شمار می رود.

  

                                                                    

 

 

اختلال دوقطبی شیدایی تنها محصور و محدود به علائم ذکر شده نمی باشد، بلکه این اختلال از علائم دیگری نیز برخوردار می باشد. بر همین اساس، تغییر حالات جسمی، یکی از نشانه های اختلال دوقطبی شیدایی محسوب می گردد. افزایش تمایل به برقراری رابطه جنسی، کاهش نیاز به خواب و افزایش انرژی، از جمله این تغییرات به حساب می آید. بروز تغییرات و نوسانات رفتاری در افراد نیز به نوعی نمایانگر اختلال دوقطبی شیدایی می باشد.

 

 

سوء مصرف مواد، رفتارهای تکانشی، ولخرجی های بسیار، تصمیم گیری عجولانه، تحریک پذیری زیاد، صمیمی شدن غیر معمول، ابراز احساسات بیش از حد و پر حرفی، در زمره نوسانات رفتاری قرار دارد. ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که اختلال دوقطبی شیدایی، از علائم اورژانسی نیز برخوردار می باشد. بر این اساس، در صورت عدم انجام اقدامات درمانی مناسب، این وضعیت سبب ایجاد جنون در فرد می شود. از جمله نشانه های اورژانسی این اختلال می توان صحبت کردن در مورد موضوعات مرتبط با مرگ، خودکشی های ناموفق، صحبت کردن مداوم در رابطه با مسئله خودکشی و پیدایش افکار در این مورد، بروز رفتارهای بسیار خطرناک در وجود فرد، فحاشی و بروز رفتارهای خشونت آمیز را عنوان نمود.

 

 

شایان ذکر است که علل و دلایل اصلی اختلال دوقطبی شیدایی همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد، اما بنابر نظر پژوهشگران این حوزه، ریشه این اختلال می تواند تا میزان بسیار بالایی نشأت گرفته از عوامل ارثی باشد. ناگفته نماند که اختلال افسردگی شیدایی، بر روی اعتماد به نفس، توانایی جنسی، الگوی خواب، اشتها، تمرکز، حافظه، قضاوت و سطح انرژی فرد، تاثیر مستقیم از خود برجای می گذارد. همچنین اختلال دوقطبی علاوه بر ایجاد مشکلات فیزیکی و تشویش، با بروز بیماری هایی مانند ناراحتی های قلبی، میگرن، فشار خون و دیابت نیز ارتباط دارد.

 

 

اختلال دوقطبی شیدایی (بعضی اوقات "دو قطبی شیدایی" را دو قطبی شخصیتی هم می گویند و در این مقاله هم بدلیل گستردگی استفاده بعضی اوقات از این عبارت استفاده می کنیم ) متناسب با نوع اختلال، از انواع و اقسام مختلفی برخوردار می باشد. اختلال دوقطبی نوع اول، نمونه ای از اختلال دوقطبی شخصیتی محسوب می شود که در وجود فرد فقط یک دوره مانیایی یا شیدایی به چشم می خورد، در صورتی که تا قبل از آن، شخص تجربه هیچگونه دوره افسردگی را نداشته است. این نوع اختلال در صورتی که اقدامات درمانی مناسب و مفید انجام نشود، به مدت سه الی شش ماه طول دوره های شیدایی و شش الی دوازده ماه طول دوره افسردگی آن می باشد.

 

 

از دیگر انواع اختلال دوقطبی شخصیتی، می توان به اختلال دوقطبی نوع دوم اشاره کرد. این نوع اختلال دوقطبی شیدایی، با یک دوره افسردگی بسیار شدید همراه می باشد. چنانچه در این حالت از تغییر و نوسانات خلق خوی شخص مبتلا کاسته نشود، در دسته اختلال دوقطبی خفیف قرار می گیرد. اختلال دوقطبی ادواری، نوع دیگر اختلال دوقطبی شخصیتی به شمار می رود. این نوع اختلال در واقع گونه خفیف اختلال دوقطبی از نوع دوم می باشد که از علائم شیدایی و افسردگی کمتری برخوردار است.

 

 

از گونه های دیگر اختلال دوقطبی شیدایی باید اختلال دوقطبی پیش رونده را عنوان کرد. در این نوع اختلال، تغییرات و نوسانات خلق و خوی فرد مبتلا افزون بر چهار مرتبه در روز بروز پیدا می کند. همچنین این نوع اختلال با اختلال دوقطبی نوع اول و دوم نیز ارتباط دارد. لازم به ذکر است که در این گونه ها اختلال افسردگی همراه با علائمی نظیر افکار ضد و نقیض، حواس پرتی، تحریک پذیری، بی خوابی و تشویش نمود پیدا می کند. بر همین اساس، منجر به ایجاد حالت خطرناکی در فرد می شود. چراکه ترکیب خلق و خوی متغیر، انرژی متفاوت و احساسات متناقض می تواند زمینه سوق پیدا کردن فرد به سمت خودکشی را فراهم آورد.

  

 

اختلال دوقطبی در کودکان نیز می تواند ظهور و بروز پیدا نماید. بر این اساس، این نوع اختلال دوقطبی شیدایی، با نوسانات و تغییرات رفتاری و خلقی شدیدی در کودکان ظاهر می شود. همچنین، کودکان مبتلا به این اختلال در برخی اوقات بسیار تحریک پذیر و عصبی بوده و در مواقع دیگر بسیار شاد و پر انرژی می باشند. اگر چه در بسیاری مواقع پذیرش اختلال دوقطبی در کودکان به ویژه برای والدین آنها سخت و دشوار می باشد، اما با شناخت بهتر این اختلال و علائم و نشانه های آن می توان ضمن جلوگیری از تبعات و پیامدهای نامطلوب آن، درصدد اقدام مقتضی برای ارزیابی و درمان اختلال دوقطبی شیدایی برآمد.

 

 

افسردگی و کج خلقی کودک در بسیاری از روزها، کاهش چشمگیر خواب یا بی خوابی، پرخاشگری و تحریک پذیری و عصبانیت کودک، غمگین بودن و بروز رفتارهای سرخوشانه و بیش فعالی، بروز رفتارهای بی پروا، بی خطر و ناهمگون با موقعیت و شخصیت و نوسان های رفتاری شدید، از نشانه های قابل توجه اختلال دوقطبی در کودکان به شمار می رود. اختلال دوقطبی در کودکان، به علت اشتباه گرفتن با نافرمانی، مشکلات رفتاری و بیش فعالی، تشخیص آن در بسیاری مواقع امری دشوار تلقی می گردد.

 

 

بنابراین، به منظور ارزیابی بهتر و دقیق تر، مراجعه به یک متخصص کمک شایانی در این زمینه می نماید. برخورداری از یک برنامه منظم برای فعالیت های کودک، حمایت عاطفی از کودک و خودداری نمودن از برخوردهای افراطی به ویژه در رابطه با واکنش های کودک، مراجعه به یک متخصص برای درمان، پایبندی به زمانبندی داروهای تجویز شده در زمینه اختلال دوقطبی شیدایی، مشورت با پزشک در صورت مشاهده بی قراری، افزایش کلسترول خون و افزایش وزن کودک، از راهکارهای تاثیر گذار و مؤثر در زمینه اختلال دوقطبی در کودکان قلمداد می گردد.

 

 

به طور کلی، تشخیص و شناسایی علائم و نشانه های اختلال دوقطبی شیدایی در بسیاری مواقع کاری سخت و دشوار به نظر می رسد. در مواردی که اختلال دوقطبی پیشرفت کرده و به مانیایی یا جنون شدید رسیده باشد، تشخیص اختلال افسردگی شیدایی به سهولت انجام می پذیرد. ناگفته نماند که افراد دارای جنون خفیف، در بسیاری مواقع بیش از حد معمولشان انرژی دارند. در نتیجه این امر، زندگی و کار خود را با قلبی آکنده از انرژی و اعتماد به نفس کامل پی می گیرند.

 

 

دارو درمانی و روان درمانی، دو راهکار مفید و مثمر ثمر درمان اختلال دوقطبی شیدایی محسوب می شوند. بر این اساس و به منظور درمان دوره های شیدایی از داروهای تثبیت کننده خلق نظیر کلونازپام، کاربامازپین و لیتیوم استفاده به عمل می آید. لازم به ذکر است که این داروها و مصرف آن حتما باید با تجویز یک روان پزشک متخصص و متبحر انجام پذیرد. از آنجایی که اختلال دوقطبی شیدایی از اختلال های قابل بازگشت و مزمن به شمار می رود، به همین جهت، در زمان بهبودی بیمار نباید تحت هیچ شرایطی روند درمانی آن متوقف گردد.

 

 

برای رسیدن به نتایج مطلوب در درمان اختلال دوقطبی شیدایی، کمک گرفتن از متخصص با تجربه و روان پزشک متبحر، از پیش شرط های درمان تلقی می شود. درمان های غیر دارویی نیز در درمان اختلال دوقطبی شیدایی مورد استفاده قرار می گیرند. خانواده درمانی، روان درمانی و درمان شناختی رفتاری، از جمله راهکارهای مؤثر و اثر گذار در این زمینه محسوب می شوند. تلفیق دارو درمانی به همراه کمک گرفتن از اطرافیان و به وجود آوردن تغییرات مناسب در سبک زندگی نیز در درمان اختلال دوقطبی شیدایی تاثیر دارد.

   

                                                            

لینک کوتاه: