بررسی و تحلیل اختلال اسکیزوفرنی
تاریخ انتشار: ۱۳۹۸/۰۶/۲۳
از جمله اختلالات روانی بسیار شدید که تاثیر نامطلوبی بر روی امور روزمره و زندگی فرد از خود برجای می گذارد، اختلال اسکیزوفرنی می باشد. اسکیزوفرنی به سبب علائم و نشانه هایی که در وجود فرد ایجاد می نماید، قابلیت محروم ساختن شخص از پرداختن به روال عادی و معمولی زندگی را فراهم می آورد. همچنین اطرافیان و نزدیکان شخص مبتلا نیز بشدت تحت شعاع این مسئله قرار می گیرند.
عموماً اختلال اسکیزوفرنی با افکار و باورهای عجیب و غریب فرد مبتلا گره خورده است. ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که در سراسر جهان بالغ بر 21 میلیون نفر با این عارضه دست و پنجه نرم می کنند. همچنین این بیماری قابل درمان بوده و با بکار بستن اقدامات درمانی مناسب و مقتضی، می توان از آسیب ها و تبعات نامطلوب این اختلال به نحو مطلوب جلوگیری به عمل آورد.
به طور کلی، اختلال اسکیزوفرنی به عنوان یک اختلال شدید روانی در زنان و مردان و در هر سنی می توان بروز پیدا کند. به طور معمول، علائم این نوع اختلال در سنین نوجوانی یا بزرگسالی بیش از پیش نمود بارز می یابد. نشانه های این عارضه تمام ابعاد رفتاری، روانی و جسمی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. ناگفته نماند که رفتار، حواس پنج گانه، احساسات، طرز تفکر و عواطف فرد نیز دستخوش این اختلال قرار می گیرد. بر همین اساس، یکی از بزرگترین و مهم ترین نشانه های اختلال اسکیزوفرنی، توهم و هذیان به شمار می رود.
اگرچه شیوع این اختلال در زنان و مردان به طور یکسان می باشد، اما سیر شروع و پیشرفت این بیماری در بین آنها از تفاوت هایی برخوردار می باشد. بر این اساس، شروع اختلال اسکیزوفرنی در مردان بسیار زودتر از زنان رخ می دهد.
اختلال اسکیزوفرنی
اختلال اسکیزوفرنی چیست
بدون تردید، بسیاری افراد در گوشه و کنار نام اختلال اسکیزوفرنی را به گوش شنیده اند اما هیچگونه آشنایی و شناختی از این مسئله که اسکیزوفرنی چیست، ندارند. مضاف بر این، شناخت این موضوع که اسکیزوفرنی چیست، ضمن آشنایی افراد با این اختلال، در شناسایی و ارزیابی نشانه های اشخاص مبتلا به این بیماری، بیش از پیش تاثیر گذار و مؤثر می باشد.
در جواب به این سوال که اسکیزوفرنی چیست، باید عنوان نمود که اختلال اسکیزوفرنی به منزله یک اختلال بسیار شدید روانی بوده که در این بیماری شخص مبتلا درک و تفسیر غیر متعارف و نامعقولی از واقعیت دارد. بر این اساس، این بیماری با تفکر مختل، هذیان و توهم در وجود فرد ظاهر شده و علاوه بر ناتوان کردن شخص، زندگی عادی و شغلی او را دچار اختلال و مشکل می کند.
به عبارت دیگر، اختلال اسکیزوفرنی علاوه بر جدی و مزمن بودن، بر رفتار، احساس و شیوه تفکر فرد مبتلا، تاثیر مستقیم از خود برجای می گذارد. بروز این اختلال در فرد سبب می گردد که او چیزهایی را ببیند یا صداهایی را بشنود که در واقعیت هیچ محلی از اعراب ندارند.
در برخی مواقع افراد درگیر با این اختلال، در ذهن خود تصور می نمایند که شخص دیگری ضمن کنترل افکار و ذهن، قصد صدمه زدن و آسیب رساندن به آنها را دارد. این طرز تفکر زمینه های بی قراری شدید و منزوی شدن افراد مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی را فراهم می سازد. افراد مبتلا به این اختلال در برخی موارد از ایده های غیر عادی و نامتعارف حرف می زنند. همچنین ضمن مختل نمودن رشد مهارت های زندگی، روند اجتماعی شدن فرد را نیز تحت شعاع قرار می دهد. همچنین خانواده های افراد مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی نیز از پیامدهای و تبعات این اختلال مصون نیستند.
اختلال اسکیزوفرنی
نشانه های و علائم حائز اهمیت اختلال اسکیزوفرنی
به طور کلی نشانه های اختلال اسکیزوفرنی در دو دسته علائم مثبت و علائم منفی جای می گیرد. علائمی که به صورت ناگاه در وجود شخص ظاهر می گردد و دیگران هیچ تجربه ای در حالت عادی از آن ندارند، در زمره علائم مثبت این اختلال تلقی می شود. بر این اساس، اختلال گفتار، فکر، توهم و هذیان، از این دسته علائم به شمار می آیند. افکاری تحریف شده و غیر واقع که فرد در مورد پدیده ها، آدم ها و دنیا دارد، به عنوان هذیان شناخته می شوند. به عنوان نمونه شخص تصور می نماید، گذاشتن افکار در سرش به وسیله فضایی ها صورت می گیرد.
از دیگر نشانه های اختلال اسکیزوفرنی، مواجه شدن فرد با توهمات ادراکات چشایی، لامسه، بویایی، شنوایی و بینایی بوده، در صورتی که این توهمات وجود خارجی ندارد. تغییر یافتن محتوا، شکل و جریان فکر، اختلال فکر را در بر می گیرد. بر این اساس، علاوه بر مختل شدن طرز تفکر فرد، هیچگونه ارتباط منطقی میان افکارش دیده نمی شود. از دیگر نشانه های اختلال اسکیزوفرنی، اختلال گفتار می باشد. بنابراین فرد مبتلا، از انسجام لازم در گفتار خود برخوردار نمی باشد و ساختار جملات و گفتارش ناواضح و مبهم به نظر می رسد.
نشانه های منفی اختلال اسکیزوفرنی شامل مواردی می شود که انتظار وجود آنها در یک فرد عادی متصور می باشد، اما افراد مبتلا به اسکیزوفرنی فاقد این نشانه هستند. بر این اساس، ناتوانی در تجربه لذت، عدم وجود اراده و انگیزه در وجود شخص، بروز واکنش های هیجانی و احساسی نامتناسب و ناهمگون با موقعیت، بروز اختلالات عاطفی مشهود مانند خلق پایین و منزوی شدن و فقدان تعاملات اجتماعی، در زمره نشانه های منفی اختلال اسکیزوفرنی به حساب می آیند.
اختلال اسکیزوفرنی
نگاهی به اختلال اسکیزوفرنی پارانویا
اسکیزوفرنی پارانویا، به عنوان طیفی از اختلال اسکیزوفرنی، با بروز توهمات فکری، شنیداری و دیداری ظاهر می شود. در اسکیزوفرنی پارانویا، فرد همواره تصور می کند دیگران قصد آسیب رساندن به او را داشته یا احساس می کند دیگران او را تحت کنترل گرفته اند. این طیف اختلال اسکیزوفرنی با مختل شدن تفکر شفاف و روشن فکر همراه می باشد.
همچنین این اختلال سبب آسیب وارد شدن به پردازش افکار فرد می گردد. اسکیزوفرنی پارانویا علاوه بر گذاشتن تاثیر منفی بر تعاملات فرد، سبب لطمه وارد شدن بر خواب، انجام امور معمول روزانه و احساسات می شود. توهم و هذیان، عدم علاقه و تمایل به انجام فعالیت های اجتماعی، عدم توجه به مسئله نظافت و بهداشت، ایجاد تغییرات در الگوی خواب، کندی در حرکت، فقدان انگیزه لازم و داشتن تفکرات مغشوش و سردرگم، از جمله نشانه های اسکیزوفرنی پارانویا محسوب می شوند. ناگفته نماند که در دوره حاد این طیف اختلال اسکیزوفرنی، وجود احساسات دیگر نظیر افسردگی و خشم نیز در فرد محتمل می باشد. از جمله راهکارهای تاثیر گذار و مؤثر برای درمان اسکیزوفرنی پارانویا، مصرف دارو می باشد.
بر این اساس، داروها امکان نگه داشتن اختلال اسکیزوفرنی را در سطح پایدار میسر می کنند. در نتیجه این امر، قابلیت ادامه زندگی و کار فرد مبتلا به این نوع اختلال محقق می شود. شایان ذکر است که در صورت متوقف کردن روند درمانی و عدم مصرف داروها، احتمال بروز مجدد علائم و نشانه های اسکیزوفرنی پارانویا بیش از پیش افزایش پیدا می کند. بر همین اساس، درمان متناسب و حمایت عاطفی خانواده از فرد مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی، می تواند گام مؤثر و تاثیر گذاری در روند درمان مطلوب تر آن به شمار آید.
اختلال اسکیزوفرنی
علل و عوامل ایجاد اختلال اسکیزوفرنی
در بروز و ایجاد اختلال اسکیزوفرنی علل و عوامل متعددی تاثیر گذار و مؤثر می باشند. عوامل ژنتیکی، یکی از علل و عامل بیماری اسکیزوفرنی به شمار می آید. ژنتیک نقش بسیار پر رنگ و برجسته ای را در ابتلای فرد به این اختلال ایفا می نماید. وجود یک فرد مبتلا به اسکیزوفرنی در بستگان درجه یک، احتمال ابتلای دیگران به این اختلال را با افزایش چشمگیری همراه می سازد. همچنین وجود اختلالات دیگر در اطرافیان و اعضای خانواده مانند اختلال روان پریشی گذرا و اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، ریسک مبتلا شدن فرد به این اختلال را افزایش می دهد.
از دیگر علل و عامل بیماری اسکیزوفرنی، عوامل محیطی و تربیتی را می توان عنوان کرد. بر این اساس، فصل تولد، شرایط تولد، فشارهای روانی و شرایط و وضعیت تربیتی نامناسب، بستر مناسب برای ابتلای فرد به اختلال اسکیزوفرنی را مهیا می سازد. چنانچه والدین دوقلوهای یکسان به اسکیزوفرنی دچار باشند، احتمال ابتلای آنها به این نوع اختلال، در حدود 40 الی 65 درصد وجود دارد. بر اساس نظر دانشمندان این حوزه، عدم وجود هماهنگی در واکنش های شیمیایی پیچیده و بهم وابسته مغز، از دیگر عامل بیماری اسکیزوفرنی تلقی می شود.
بر این اساس، عدم توازن در پیام رسان های عصبی گلوتامیک و دوپامین، در زمینه ابتلای افراد به اختلال اسکیزوفرنی نقش بسزایی دارد. سلول هایی که مغز برای ایجاد ارتباط و تعامل از آنها استفاده به عمل می آورد، پیام رسان های عصبی نام دارند. ساختار مغزی برخی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در مقایسه با افراد سالم، از تفاوت هایی برخوردار می باشد. بنابراین، ماده خاکستری موجود در مغز، در افراد مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی به میزان کمتری وجود دارد. در هر صورت با انجام اسکن مغزی دسته ای از اشخاص دارای اسکیزوفرنی، این امر بیش از پیش مشخص می گردد.
اختلال اسکیزوفرنی
بررسی اسکیزوفرنی در کودکان
اگرچه اختلال اسکیزوفرنی در مقایسه با بزرگسالان به شکل کمتری در کودکان به چشم می خورد، با این حال نمی توان منکر بروز اسکیزوفرنی در کودکان شد. ناگفته نماند که تشخیص اسکیزوفرنی در کودکان غالباً دشوار بوده و در بسیاری مواقع این مشکل با اختلال اوتیسم اشتباه فرض می شود. چراکه شباهت های زیادی میان نشانه های اختلال اسکیزوفرنی و اوتیسم وجود دارد.
وابستگی بیش از اندازه به والدین، عدم توانایی در برقراری تعامل با دیگران، داشتن توهمات در حواس پنج گانه، ناتوان بودن در تشخیص مرز میان رویا و واقعیت و بروز تغییرات رفتاری و خلقی، از جمله نشانه های اسکیزوفرنی در کودکان تلقی می گردد. ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که اختلال اسکیزوفرنی به تدریج در وجود کودک بروز پیدا می نماید. بر همین اساس، اسکیزوفرنی در کودکان علاوه بر تغییر خلق و خو، آنها را به شخصی درونگرا مبدل ساخته که تمایلی به انجام رفتارهای کودکانه را در وجود خود نمی بیند.
اختلالات زبانی، کمبودهای اجتماعی و تاثیرات حرکتی در اسکیزوفرنی کودکان به نحو برجسته به چشم می خورد. همچنین در این نوع اختلال علائمی نظیر خیال بافی و توهم، بروز رفتارهای عجیب و غریب، عدم علاقه به لوازم مورد دلخواه، بازی، درس و اطرافیان، کاهش انجام فعالیت های جسمانی، منزوی شدن و گوشه گیری نیز وجود دارد. ادامه یافتن نشانه های اختلال اسکیزوفرنی در کودک، به تدریج سبب عدم یادگیری درست و مختل شدن تمرکز حواس او می گردد.
در نتیجه این امر، ضمن ایجاد اختلال در صحبت کردن با دیگران، دچار اختلاف در جریان فکر، گفتار و بی اعتنایی عاطفی می شود. عوامل ژنتیک و ارث، در ایجاد اسکیزوفرنی در کودکان، از درجه اهمیت بسیار زیادی برخوردار می باشند. برای ارزیابی مطلوب تر اختلال اسکیزوفرنی مراجعه به یک متخصص یا روانشناس کودک، راهکار مؤثری به شمار می آید.
اختلال اسکیزوفرنی
راهکارهای مؤثر در درمان اختلال اسکیزوفرنی
روش های و راهکارهای مختلف و متنوعی برای درمان اختلال اسکیزوفرنی وجود دارد. یکی از راهکارهای درمان سریع اسکیزوفرنی، دارو درمانی به شمار می رود. در این روش پس از سنجش و ارزیابی کامل فرد، بنابر تشخیص روانپزشک داروهای مورد نظر تجویز می گردد. در این حالت ضمن تحت نظر مستقیم بودن فرد، به بستری کردن او هم نیاز پیدا می شود.
بنابراین پزشک متخصص متناسب با نشانه های غالب اختلال اسکیزوفرنی، تجویز داروهای مناسب را در دستور کار قرار می دهد. داروهای متداول به منظور درمان سریع اسکیزوفرنی داروهای ضد روان پریشی نظیر ریسپریدون، کلوزاپین و هالوپریدول می باشد. از آنجایی که این داروها برای درمان اسکیزوفرنی مورد استفاده قرار می گیرند، عوارض جانبی مختص به خود را دارند. به همین جهت، مصرف این داروها لزوماً باید بر اساس دستور مشخص متخصص صورت گیرد. روان درمانی نیز راهکار مناسب و تاثیر گذاری در جهت درمان اسکیزوفرنی به شمار می رود.
در پرتو این روش، فراگیری و آموزش مهارت های مقابله با پیامدهای اختلال اسکیزوفرنی به افراد داده می شود تا بتوانند امور کاری و روانه خود را پیگیری نمایند. تلفیق روش های دارو درمانی و درمان های حمایتی، از جدیدترین درمان اسکیزوفرنی تلقی می شود. در این حالت ضمن حمایت خانواده از فرد مبتلا، در جهت تقویت و بهبود فرد، اقدامات لازم به عمل می آید. رفتار درمانی شناختی نیز در زمره جدیدترین درمان اسکیزوفرنی محسوب می گردد. این روش درمان اسکیزوفرنی مبتنی بر تغییر الگوی های رفتاری و فکری فرد می باشد.
مدیریت نشانه های این اختلال و آزمایش ادراک و افکار فرد مبتلا مبتنی بر واقعیت، از جمله روش های تاثیر گذار در درمان اسکیزوفرنی قلمداد می گردد. همچنین این روش در کاهش خطرات و شدت علائم اختلال اسکیزوفرنی کمک شایانی می نماید.
اختلال اسکیزوفرنی
لینک کوتاه: