اختلال دوقطبی چیست، علائم و روش های درمان آن کدام است؟
اختلال دوقطبی یا دوقطبی شیدایی- افسردگی ، یک اختلال روانی است که موجب تغییرات شدید در خلق و خوی فرد می شود. شاید همه شما تاکنون دوره هایی از ناامیدی و یا سرخوشی را در زندگی خود و یا اطرافیان خود تجربه کرده باشید. برای مثال شاید شما در روزهای آفتابی شاداب تر از روزهای ابری و بارانی به نظر برسید. با توجه به شرایط و روحیات هر فرد، قسمتی از تغییرات خلق و خود امری طبیعی است. اما گاهی این تغییرات به قدری شدید است که از حالت عادی خارج شده و به نوعی اختلال تبدیل می شود. اما به راستی اختلال دوقطبی چیست و بروز چه نشانه هایی موجب می شود تا شما به وجود یک اختلال پی ببرید.
همان طور که از نام آن پیداست، اختلال دوقطبی موجب بروز دوره های رفتاری متفاوت در فرد می شود. دوره شیدایی و دوره افسردگی. دوره شیدایی زمانی است که فرد خلق وخوی بسیار فعالی دارد و دوره افسردگی زمانی است که فرد به شدت آرام و افسرده به نظر می رسد. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی ممکن است در مدیریت رفتارهای روزانه خود در مدرسه و یا محل کار و هم چنین حفظ روابط عاطفی خود مشکل داشته باشند.
متوسط سن شروع این بیماری حدود 25 سال و شیوع آن میان زنان و مردان تقریبا یکسان است، با اینکه اکثر افراد دارای این اختلال جوان هستند اما این امکان وجود دارد که شاهد بروز اختلال دو قطبی در کودکان نیز باشیم. در ادامه بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت.
نکته مهم در این بیماری شناسایی به موقع و درمان آن است زیرا در صورت عدم اقدام به موقع، علائم بیماری شدیدتر می شود. در حال حاضر درمان قطعی برای این اختلال وجود ندارد اما افرادی که دچار این اختلال هستند می توانند با درک این مساله که اختلال دوقطبی چیست و هم چنین استفاده از برخی از روش های درمانی، علائم بیماری خود را کنترل کنند.
انواع اختلال دوقطبی چیست؟
بعد از آن با هم به مرور این نکته پرداختیم که اختلال دوقطبی چیست، می توانیم به بررسی انواع آن بپردازیم. اختلال دوقطبی انواع مختلفی دارد که به شرح زیر دسته بندی می شوند:
اختلال دوقطبی نوع اول : این اختلال شامل دوره شیدایی (مانیا) است که حداقل 7 روز به طول می انجامد و یا علائم تکرارشونده شیدایی به قدری شدید باشد که فرد نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد. در این نوع اختلال ممکن است فرد قبل از دوره شیدایی دوره افسردگی را نیز تجربه کرده باشد. در برخی موارد شدت شیدایی موجب از هم گسیختگی روانی فرد می شود.
اختلال دوقطبی نوع دوم : در این نوع اختلال فرد حداقل یک دوره افسردگی و یک دوره نیمه- شیدایی (هایپومانیا) را تجربه می کند.
اختلال دوقطبی دوره ای یا سیکلوتیمیا : علائم این نوع از اختلال دو قطبی، شامل بروز دوره ای علائم افسردگی و نیمه شیدایی است. این علائم کوتاه مدت تر و ضعیف از اختلال دوقطبی نوع اول و یا اختلال دوقطبی نوع دوم هستند.
انواع دیگر : انواع دیگری از اختلال دوقطبی شامل "اختلال دوقطبی نوع اول و دوم به صورت همزمان"، " اختلال دوقطبی نوع اول و دوم با دوره های سریع" ، " اختلال دوقطبی نوع اول و دوم با الگوهای تکرار شونده فصلی" و یا برخی از اختلالات ناشی از مصرف مشروبات الکی و یا مواد مخدر باشد.
علائم و نشانه های اختلال دوقطبی شخصیتی چیست؟
بررسی علائم و نشانه های اختلال دوقطبی کمک می کند تا بهتر متوجه شویم که اختلال دوقطبی چیست. نوع بروز علائم و شدت آن از فردی به فردی دیگر متفاوت است. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، ممکن است دوره های آشکار شیدایی یا افسردگی را تجربه کنند. از طرف دیگر ممکن است این اختلال درآنها بدون علائم واضحی مدت های طولانی، حتی سالها به طول بیانجامد. هم چنین این احتمال وجود دارد که فردی همزمان هر دو نوع علائم آن را به صورت کوتاه مدت و یا بلند مدت کنار هم تجربه کند.
همان طور که گفتیم دوقطبی شیدایی-افسردگی از دو قسمت تشکیل شده است : دوران شیدایی و دوران افسردگی. در ادامه به بررسی بیشتر این دو می پردازیم:
اختلال دوقطبی شیدایی یا نیمه شیدایی
برای تشخیص دوقطبی شیدایی، فرد باید حداقل یک دوره شیدایی یا نیمه شیدایی را تجربه کرده باشد. نیمه شیدایی نوع خفیف تری از شیدایی است که موجب از هم گسیختگی روانی فرد نمی شود و افراد مبتلا به آن می توانند عملکرد نسبتا خوبی در موقعیت های اجتماعی یا محل کار خود داشته باشند. در حالیکه برخی از افراد مبتلا به دوقطبی شیدایی در طول زندگی خود بارها این دوره را تجربه می کنند، برخی دیگر ممکن است تنها یک بار دچار آن شوند. دوره های شیدایی شدید معمولا پس از یک دوره افسردگی شدید رخ می دهند. در این صورت کنترل علائم فرد سخت تر است. وقتی دوره دوقطبی شیدایی عود می کند، فرد به سرعت تحریک می شود و رفتارهای غیرقابل پیش بینی از خود نشان می دهد که از عواقب آن آگاهی ندارند. خودکشی در شخصی که دچار علائم دوقطبی شیدایی است به عنوان یک خطر همیشگی تلقی می شود. آگاهی از علائم دوقطبی شیدایی کمک می کند تا شخص راحت تر بتواند علائم خود را مدیریت کند.
برخی از علائم افراد دارای دوقطبی شیدایی به شرح زیر است:
- احساس خوشحالی و هیجان شدیدی دارند حتی زمانیکه که اوضاع به خوبی پیش نمی رود.
- سرشار از ایده های هیجان انگیز و جدید هستند.
- سریع از ایده ای به ایده دیگر تغییر موضع می دهند.
- صداهایی که افراد دیگر قادر به شنیدن آن نیستند را می شنوند.
- سریع تر از حالت معمول نسبت به موضوعات تحریک می شوند و واکنش نشان می دهند.
- سریع صحبت می کنند و مدام از موضوعی به موضوع دیگر می پرند.
- سریع فکر می کنند.
- فکر می کنند که قادر به انجام هر کاری هستند.
- احساس عجیب بودن می کنند.
- به راحتی پریشان می شوند و تمرکز کردن برای آن ها سخت است.
- واقعا قادر نیستند و یا احساس می کنند که نمی توانند بخوابند.
- تصوری فراتر از واقعیت در مورد خود و عملکرد خود دارند.
- تصمیم های ناگهانی می گیرند که می تواند عواقب سنگینی داشته باشد. (برای مثال : قمار کردن، روابط جنسی نامتعارف، تجارت های غیر معقول و ..)
علائم دو قطبی نیمه شیدایی نیز مانند دوقطبی شیدایی است، با این تفاوت که شدت آن به صورت خفیف تری بروز می کند. این دو اختلال روش های درمانی یکسانی نیز دارند.
دوره افسردگی
دوره های افسردگی در افراد دارای اختلال دوقطبی شخصیتی، اغلب به حدی قوی است که ممکن است حتی شخص نتواند از تخت خواب خود خارج شود. در حالیکه برخی از افراد دچار کم خوابی می شوند و نمی توانند بخوابند، برخی دیگر ممکن است تمام مدت خواب باشند. هنگامی که فرد دارای اختلال دوقطبی شخصیتی وارد دوره افسردگی خود می شود ممکن است حتی برای تصمیمات معمولی خود مانند صرف شام نیز مشکل داشته باشد. هم چنین افکار وسواس گونه ای در مورد عدم موفقیت و درماندگی خود داشته باشند و متاسفانه این افکار ممکن است فرد را به سمت خودکشی سوق دهد.
اگر هر روز به مدت دو هفته علائم افسردگی در فرد مشاهده شود که عملکرد طبیعی او را دچار اختلال می کند، می توان تشخیص قطعی داد که دوره افسردگی دوقطبی شخصیتی فرد آغاز شده است. میان افسردگی همراه با اختلال دوقطبی شخصیتی و افسردگی متداول تفاوت هایی در زمینه بروز علائم و حتی روش های درمان وجود دارد. برای مثال، تحقیقات نشان می دهد که حتی استفاده از داروهای ضد افسردگی متداول ممکن است موجب بدتر شدن علائم بیماری دوقطبی گردد. برخی از علائم افسردگی در اختلال دوقطبی شخصیتی به شرح زیر است:
- افراد احساس ناامیدی، غمگین بودن و پوچ بودن می کنند.
- از انجام دادن هیچ کاری لذت نمی برند.
- غالبا احساس خستگی می کنند و فکر می کنند انرژی انجام هیچ کاری را ندارند.
- از لحاظ جسمی و روحی کند می شوند.
- در میزان اشتها و وزن آن ها تغییراتی رخ می دهد.
- برنامه خواب آن ها تغییر می کند.
- در به یادآوردن اتفاقات دچار مشکل می شوند.
- احساس بی ارزشی و گناهکار بودن می کنند.
- به مرگ و خودکشی فکر می کنند.
- درمان اختلال شخصیتی دو قطبی
پیش تر در این باره صحبت کردیم که بدانیم اختلال دوقطبی چیست و علائم دوقطبی شیدایی و افسردگی را با هم مرور کردیم. در این بخش به صورت کلی به بررسی روش های درمان اختلال شخصیتی دو قطبی می پردازیم:
روان درمانی : استفاده از متخصصان حوزه روان درمانی به شیوه درمان شناختی درمانی و یا طرح واره های درمانی کمک موثری به درمان اختلال شخصیتی دو قطبی به حساب می آید. کلینیک افق سلامت با دارا بودن متخصصان این حوزه آماده ارائه خدمات مشاوره درمان اختلال شخصیتی دو قطبی به شما عزیزان می باشد. برای دریافت هرگونه اطلاعات در این زمینه می توانید با ما تماس بگیرید.
دارودرمانی : داروهای تثبت کننده خلقی، ضد پریشانی و برخی از انواع داروهای ضد افسردگی برای درمان اختلال شخصیتی دو قطبی به کار می روند.
تکینک های خود درمانگری : تکنیک های کنترل علائم بیماری مانند آموزش صحیح و شناخت علائم اولیه موجب سهولت درمان اختلال شخصیتی دو قطبی می شود.
رویکردهای مکمل سلامتی : مراقبه کردن، ورزش های هوازی و دعا کردن می توانند روش های پشتیبانی درمان اختلال شخصیتی دو قطبی باشند.
اختلال دوقطبی در کودکان چیست و علائم آن کدام است؟
تشخیص اختلال دوقطبی در کودکان حقیقتا امری دشوار و بحث برانگیز است. زیرا علائم اختلال دوقطبی در کودکان نسبت به اختلال دوقطبی شخصیتی در بزرگسالان متفاوت است و ممکن است استاندارهای لازم برای تشخیص اختلال دوقطبی شخصیتی را نداشته باشند. هم چنین بسیاری از علائم اختلال دوقطبی در کودکان با علائم سایر اختلالات خلقی کودکان مانند بیش فعالی هم پوشانی دارد. پیشرفت های اخیر علم روانشناسی موجب شده است تا تشخیص علائم اختلال دوقطبی در کودکان ساده تر باشد، هرچند این کار ممکن است هفته ها و یا ماه ها به طول بیانجامد. ممکن کودک شما به مراقبت های ویژه یک روان درمانگر متخصص اختلال دوقطبی در کودکان نیاز داشته باشد.
درست مانند اختلال دوقطبی شخصیتی در بزرگسالان، اختلال دوقطبی در کودکان نیز با طی کردن دوره های شادی و غم همراه است. در حالیکه تمامی کودکان در طول مرحله رشد خود تغییرات خلق و خو را تجربه می کنند در اختلال دوقطبی در کودکان این تغییرات بسیار شدید است. با درمان مناسب، علائم اختلال دوقطبی در کودکان کاملا کنترل می شود. البته این کار نیاز به تلاش درمانگر، کودک و والدین او دارد.
برخی اوقات علائم اختلال دوقطبی در کودکان تغییر می کند. در این صورت روش های درمانی نیز باید تغییر کنند. برای مثال شاید نیاز باشد تا کودک شما داروهای دیگری مصرف کند و یا روش های درمانی دیگری اضافه شوند.
نقش والدین در اختلال دوقطبی در کودکان چیست؟
نقش والدین در اختلال دوقطبی در کودکان موثرتر از روش های روان درمانی و دارو درمانی است. والدین ابتدا باید بدانند اختلال دوقطبی چیست و علائم دوقطبی شیدایی را بشناسند. تشخیص به موقع، نقش بسیار موثری در درمان اختلال دوقطبی در کودکان دارد. برای مثال، والدین می توانند یک نمودار از تغییرات روزمره خلق و خو کودک خود تهیه کنند و آن را به درمانگر ارائه دهند تا درمانگر راحت تر بتواند این اختلال را تشخیص دهد و روش های درمانی مناسبی برای کودک برنامه ریزی کند. در صورتی که احساس می کنید تغییرات خلق و خویی کودک شما غیر عادی است می تواند برای دریافت مشاوره اختلال دوقطبی در کودکان به مرکز مشاوره کودک و نوجوان افق سلامت مراجعه نمایید.
اگر فرزند شما دارای اختلال دوقطبی است، انجام موارد زیر را به شما توصیه می شود:
- صبور باشید.
- کودک خود را تشویق کنید تا درباره احساساتش با شما صحبت کند و شما هم با دقت به آن ها گوش دهید.
- در مورد دوره های تغییرات خلق و خوی کودکان آگاهی داشته باشید.
- با ایجاد فضاهای سرگرم کننده مانند بازی کردن به بالا بردن روحیه کودک خود کمک کنید.
- کودک خود را متوجه کنید که درمان می تواند کمک کند تا او زندگی شادتر و بهتری داشته باشد.
برای دریافت هرگونه اطلاعات مکمل درباره اینکه اختلال دوقطبی چیست و چگونه می توان برای آن برنامه ریزی کرد می توانید با متخصصان مرکز افق سلامت در تماس باشید.
لینک کوتاه:
اطلاعات مفيدي بود متشكرم ...