اختلال نقص توجه و بیش فعالی چیست؟
بیش فعالی در واقع فعال بودن غیر معمول یا غیر طبیعی کودکان و بزرگسالان است. مدیریت ارتباطات با افرادی که دارای این اختلال هستند برای والدین، معلمان، همکاران و کارفرمایان معمولا با سختی و مشکلات فراوانی همراه است.
اگر شما و یا کودک شما دارای اختلال بیش فعالی هستید، ممکن است به دلیل وجود این اختلال و نحوه واکنش مردم به آن، دچار اضطراب و یا افسردگی شوید.
از جمله علائم رایج بیش فعالی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- انجام فعالیت فیزیکی به صورت مداوم
- بروز رفتار پرخاشگرانه
- بروز رفتارهای تکانه ای و ناگهانی
- پریشان شدن و ناراحت شدن به سادگی
- عدم داشتن تمرکز برای انجام اموری مانند یادگیری
نکته مورد توجه در مورد بیش فعالی در کودکان و نوجوانان، این است که بدانیم بیش فعالی قابل درمان است و می توان به راحتی از بروز اتفاقات ناخوشایندی که به دلیل این اختلال رخ می دهد جلوگیری کرد. برای دریافت بهترین نتیجه درمان و کاهش مدت زمان درمان بیش فعالی، تشخیص به موقع این اختلال امر بسیار مهمی است.
درمان بیش فعالی در کودکان به چه صورت انجام می شود؟
درمان بیش فعالی در کودکان نیازمند شناخت به موقع این اختلال توسط والدین است. زیر نظر گرفتن علائم کودک توسط والدین به درک بهتر شرایط کمک شایان توجهی می کند. درمان بیش فعالی در کودکان از طریق روش های دارویی و روش های مشاوره ای قابل پیگیری است. معمولا استفاده ترکیبی از هر دو روش موجب رسیدن به بهترین نتیجه می گردد. در ادامه به درمان دارویی بیش فعالی بیشتر خواهیم پرداخت. اما درمان بیش فعالی در کودکان تنها به استفاده از داروها محدود نمی شود. روش های درمانی موثر بسیاری وجود دارند که به می توانند به کودکان دارای اختلال بیش فعالی کمک کنند تا بتوانند بر روی رفتارهای خود کنترل بیشتری داشته باشند.
رفتار درمانی برای درمان بیش فعالی در کودکان :
رفتار درمانی توسط والدین و کودکان، یکی از بخش های مهم درمان بیش فعالی در کودکان با استفاده از روش های مشاوره ای است. هدف از رفتار درمانی، یادگیری یا تقویت رفتارهای مثبت و از بین بردن رفتارهای ناخواسته و مشکل ساز است.
آموزش والدین در رفتار درمانی :
در این روش والدین مهارت های جدیدی می آموزند یا مهارت های موجود در خود را برای آموزش، راهنمایی و مدیریت رفتار فرزندشان تقویت می کنند. تحقیقات نشان می دهد که آموزش والدین علاوه بر درمان بیش فعالی در کودکان، موجب تقویت رابطه والدین و فرزند و هم چنین کاهش چشم گیر مشکلات کودکان می گردد.
آموزش کودکان در رفتار درمانی :
در این روش درمانگر با کودک همکاری می کند تا رفتارهای جدیدی بیاموزد. این رفتارها می تواند جایگزین رفتارهایی شوند که اغلب برای کودک دردساز است و باعث بروز مشکلات برای او می شود. هم چنین ممکن است درمانگر به کودک بیاموزد تا چگونه احساسات خود را به نحوی بیان کند که برای دیگران و خود او مشکلی به وجود نیاید.
علاوه بر روش های رفتار درمانی و روش های دارویی، داشتن رژیم غذایی مناسب، بازی، ورزش و یادگیری روش های جدید برای افزایش مهارت های اجتماعی همگی از جمله بخش های یک برنامه درمانی متعادل است. استفاده از این روش ها در درمان بیش فعالی در کودکان موجب می شود تا عملکرد کودک شما در مدرسه و اجتماع بهبود یابد و از استرس و فشاری که بر روی کودک و خانواده است کمی کاسته شود. برخی از این روش های به شرح زیر است:
ورزش :
یکی از ساده ترین و موثرترین روش ها برای درمان بیش فعالی در کودکان و کاهش علائم آن ورزش است. فعالیت بدنی، باعث افزایش سطح هورمون دوپامین و برخی دیگر از هورمون های موثر بر روی تمرکز می شود. می توان گفت ورزش اثری مانند درمان دارویی بیش فعالی دارد، با این تفاوت که از عوارض آن ها خبری نیست.
ورزش هایی مانند رقص، ژیمناستیک، ورزش های رزمی و اسکیت که نیاز به تحرک بالایی دارند در درمان بیش فعالی در کودکان موثر هستند. حضور در ورزش های تیمی نیز برای افزایش روحیه اجتماعی آنان مفید است.
اهمیت خواب در درمان بیش فعالی در کودکان
خواب با کیفیت و منظم می تواند منجر به بهبود روند درمان بیش فعالی در کودکان شود و مدت درمان بیش فعالی را کاهش دهد. بعضی اوقات به دلیل استفاده از برخی داروهای محرک در درمان دارویی بیش فعالی، خواب کودکان دچار مشکلاتی می شود. با این حال برخی از کودکانی که از دارو نیز استفاده نمی کنند برای خوابیدن مشکل دارند. محدود کردن فعالیت های عصر کودکان، افزایش آرامش محیط خواب و کاهش سر و صداهای احتمالی می تواند از جمله عوامل بهبود خواب برای درمان بیش فعالی در کودکان باشد.
اهمیت رژیم غذایی در درمان بیش فعالی در کودکان
تحقیقات نشان می دهند که داشتن یک رژیم غذایی مدیریت شده موجب تسریع مدت زمان درمان بیش فعالی در کودکان و بزرگسالان می گردد. شما باید در هر وعده غذای اصلی و میان وعد ها کمی پروتئین و کربوهیدارت پیچیده مصرف کنید. مصرف این غذاها موجب می شوند تا کودک همواره حس هوشیاری بالایی داشته باشد. هم چنین بین غذای اصلی و میان وعده ها تا بیش از سه ساعت فاصله بیاندازید. این کار موجب ثبات نگه داشتن قند خون شده و میزان تحرک را به حداقل میزان می رسد. در نتیجه میزان تمرکز کودک نیز بالا می رود.
بررسی میزان روی، آهن و منیزیوم موجود در بدن نیز می تواند در درمان بیش فعالی در کودکان نقش موثری داشته باشد.
استفاده از روش نوروفیدبک در درمان بیش فعالی در کودکان :
یکی دیگر از روش های غیر تهاجمی درمان بیش فعالی، استفاده از نوروفیدبک است. مزیت استفاده از این روش، حذف عوارض جانبی احتمالی دارو درمانی است. در نوروفیدبک، با استفاده از تغییر در نحوه عملکرد مغز فرد، به تغییر رفتارهای او می پردازند. برای دریافت اطلاعات بیشتر دراین بازه می توانید به این مقاله مراجعه کنید.
درمان بیش فعالی بزرگسالان به چه صورت انجام می شود؟
علاوه بر استفاده از روش های دارویی، شما می توانید برای درمان بیش فعالی بزرگسالان از روش های زیر استفاده نمایید و مدت زمان درمان بیش فعالی را کاهش دهید.
ورزش مناسب و رژیم تغذیه سالمی داشته باشید : همانطور که پیشتر به آن اشاره شد، ورزش منظم موجب آرامش بدن و مصرف انرژی در مجرای مثبت می گردد. محدود نمودن غذاهای قندی نیز از جمله رژیم های غذایی موثر در درمان بیش فعالی بزرگسالان است.
خواب و استراحت کافی داشته باشید : هنگامی که خسته هستید مدیریت استرس و فشار و یا تحمل موقعیت های دشوار کاری؛ سخت تر از هر زمان دیگری است. با خاموش کردن صفحه نمایش حداقل یک ساعت قبل از خواب و قرار دادن زمان مشخص برای خواب و استراحت، می توانید مدت زمان درمان بیش فعالی را کاهش دهید.
مدیریت زمان بهتری داشته باشید : برای انجام هر کاری، هرچند کوچک یک مدت زمان انجام کار تعریف کنید. از هشدارها و آلارم های لازم برای تنطیم زمان خود استفاده کنید. کارهای اولویت دار و مهم را در لیست کارهای خود قرار دهید. قراردادن فواصل منظم برای استراحت کافی بین امور نیز به درمان بیش فعالی بزرگسالان کمک بزرگی می کند.
ذهن آگاهی را کنترل کنید : یکی از نکاتی که می تواند به درمان بیش فعالی بزرگسالان کمک بزرگی می کند، تمرین مهارت هایی برای کنترل کردن ذهن است. انجام امور مراقبه مانند یوگا و مدیتیشن کمک می کند تا بتوانید ذهن شلوغ خود را آرام کنید و کنترل بیشتری روی احساسات خود داشته باشید.
روی روابط خود تمرکز کنید : درمان بیش فعالی بزرگسالان تاثیر بزرگی بر روی بهبود روابط آنها می گذارد. برای بهبود این روند، شما می توانید فعالیت های منظمی برای انجام فعالیت های دوستانه در نظر بگیرید. در مکالمات روزمره و یا آنلاین، دقت کنید تا وقتی دیگران صحبت می کنند به طور کامل به حرف آن ها گوش دهید. سعی کنید در مکالمات و یا متن های ایمیلی که می فرستید خیلی سریع و زیاد صحبت نکنید. با افرادی که درکی از بیش فعالی شما دارند ارتباط بیشتری برقرار کنید.
درمان دارویی بیش فعالی چگونه انجام می شود؟
همانطور که پیش تر به آن اشاره کردیم، در کنار استفاده از انواع روش های مشاوره ای و مراقبتی درمان دارویی بیش فعالی به کاهش مدت زمان درمان بیش فعالی کمک شایان توجهی می کند.
معمولا برای درمان دارویی بیش فعالی چند داروی مجاز تجویز می گردد:
- دکستروآمفتامین و آمفتامین (Focalin)
- دکستروآمفتامین (Dexedrine, Dextrostat)
- لیسدکسام فتامین
- متیل فنیدات (ریتالین)
استفاده از هرکدام از این داروها ممکن است منجر به ایجاد عوارضی ناخواسته شوند. نکته بسیار مهم برای انتخاب بهترین داروی بیش فعالی، توجه به وضعیت شخص و هم چنین بروز عوارض جانبی هر دارو است. هم چنین ممکن است پزشک شما به همراه هر دارو ، توصیه های ویژه ای برای شما داشته باشد. برای مثال توصیه کند هنگام است درمان دارویی بیش فعالی، از مصرف محرک هایی مانند قهوه و چای خودداری کنید.
میزان مصرف دارو و طریقه استفاده از آن ها باید حتما توسط پزشک متخصص تعیین شود. برخی از داروها باید هر روز مصرف شوند. اما برخی دیگر باید تنها در محیط مدرسه یا محل کار استفاده شوند. درمان دارویی بیش فعالی ابتدا با مصرف میزان کمی از دارو شروع می شود که ممکن است در روزهای آینده افزایش یابد. انجام معاینات منظم برای اطمینان از نتیجه بخشی درمان دارویی بیش فعالی بسیار مهم است. هم چنین در صورت بروز هرگونه عوارض غیر عادی باید فورا پزشک خود را با خبر سازید تا در صورت لزوم نوع دارو و یا میزان مصرف آن را تغییر دهد.
بهترین داروی بیش فعالی چیست؟
در حالیکه نحوه پاسخ بیمار به دارو و بروز عوارض جانبی تعیین می کند که بهترین داروی بیش فعالی کدام دارو است. اما می توان گفت نام داروی متیل فنیدات (ریتالین) به عنوان متداول ترین و بهترین داروی بیش فعالی در میان پزشکان و افرادی که دارای این اختلال هستند مطرح است.
مواد عامل موجود در ریتالین، متعلق به گروهی از داروها هستند که بر روی نواحی از مغز که مسئول کنترل توجه و رفتارها هستند کار میکنند و در واقع آن را فعال تر می کند.
یکی از دلایلی که موجب شده است تا این دارو را به عنوان بهترین داروی بیش فعالی بشناسند، رنج سنی گسترده استفاده کنندگان آن است. نوجوانان، بزرگسالان و کودکان بالای 5 سال به راحتی می توانند از این دارو استفاده کنند. نحوه مصرف این دارو به صورت استفاده از قرص های با دوز پایین در دفعات 2-3 بار در روز است. استفاده از قرص هایی که در طول مدت روز و به مرور زمان بخشی از دارو را در بدن فرد رها سازی می کنند نیز برای کاهش دفعات مصرف توصیه می شود.
همان طور که همه می دانیم تمامی داروها ممکن است دارای عوارض جانبی ویژه خود باشند. عوارض مصرف ریتالین به عنوان یکی از بهترین داروی بیش فعالی موارد زیر است:
- افرایش بسیار کم ضربان قلب و فشار خون
- کاهش اشتها که می تواند منجر به کاهش وزن شود
- مشکلات خواب
- ایجاد سردرد و دل درد
در صورت استفاده از ریتالین و عدم بهبودی علائم بیماری تا حدود 6 هفته، ممکن است پزشک معالج اقدام به تعویض دارو نماید.
مدت زمان درمان بیش فعالی چه قدر است؟
در حالیکه در برخی از منابع ذکر می شود که نمی توان مدت زمان درمان بیش فعالی را به طور قطع پیش بینی نمود، درمان دارویی بیش فعالی در مدت زمان کوتاهی به بهبود علائم آن کمک می کند. حقیقت این است که میزان شدت بیماری، نحوه پاسخ بیمار به درمان دارویی، استفاده منظم در سایر روش های غیر دارویی مانند داشتن مشاوره، داشتن رژیم غذایی مناسب، انجام ورزش و ... همگی می تواند در مدت زمان درمان بیش فعالی تاثیر داشته باشد.
در برخی از انواع درمان بیش فعالی در کودکان، ممکن است با افزایش سن کودک این روند بهبود یابد. ولی حقیقت است آن است که شخص و یا والدین کودک باید با داشتن این اختلال کنار بیایند و همواره بتوانند علائم و نشانه های آن را مدیریت کنند. کنترل منظم علائم و مراجعه به پزشک متخصص برای کنترل دوز مصرف و نوع دارو، می تواند در کاهش مدت زمان درمان بیش فعالی تاثیر گذار باشد.
برای دریافت مشاوره تخصص بیش فعالی در کودکان و بیش فعالی بزگسالان، می توانید با کلینیک افق سلامت تماس بگیرید.
لینک کوتاه:
